Ümit Yenişehirli yazdı: İsrail’in ‘aslan’ takıntısı

İki yıla yakın bir müddettir Gazze’de soykırım yapan İsrail, artık de İran’a büyük bir akın gerçekleştirdi. Taarruzlar sonucu İran’da en az 78 kişinin öldüğü, 320’den fazla kişinin de yaralandığı belirlendi.

İran’ın misillemesinde de yapılan açıklamaya nazaran, İsrail’de üç kişi hayatını kaybederken, 91 kişi de yaralandı. Çabucak her operasyonuna tahrif edilmiş Tevrat’tan ya da Yahudi ilahiyatının farklı metinlerinden kavramlar kullanmayı adeta takıntı haline getiren İsrail idaresi, son saldırısına da “Yükselen Aslan” ismini verdi.

Aslanlı sözler, İsrail devleti tarihinde daha evvelki kimi askeri operasyonlarda da kullanılmıştı. Pekala, Yahudi dinine mensubiyetlik ile “aslan”a olan bu merak ortasında nasıl bir bağ var? Bilhassa kabalistik ve mistik Yahudi geleneklerine bağlı fanatik Yahudi etraflarda aslan neden bu kadar kıymetli?

“ORMANLAR HÜKÜMDARI ASLAN”A ÖYKÜNME

Yahudi Ansiklopedisi (The Jewish Encyclopedia) ve Ansiklopedi Britannica (Encyclopedia Britannica) ile daha birçok kaynakta, Yahudilik ile aslan sembolü ortasındaki bağa ait ayrıntılı bilgiler yer almakta. Asırlar boyunca, din adamlarının tahrif ettiği Tevrat üzerinden Yahudi ilahiyatı kurgulanırken, bu teoloji içerisinde “aslan”a çok özel bir yer ayrılmıştı. Kimi araştırmacılar, bu özel kıymet verişi, antik çağlarda Yahudiliğin içine sızan tabiat ögelerine tapım olgusunun “hayvanlar âleminin hükümdarı aslan”ın, ilahiyat retoriği içerisinde kıymetli bir sembole dönüşüyle açıklamaktaydı. Muharref Tevrat’ın pek çok yerinde, aslanın yürek, güç ve gibisi olumlu kavramlarla birlikte anılması bu yaklaşımın bir yansımasıydı.

Tekvin (Yaratılış) kitabında anlatılanlara nazaran, Hz. Yakup, on iki oğlundan biri olan Yahuda’yı “aslan (aryeh) yavrusu” olarak severdi. İnanışa nazaran, Yahuda’nın soyundan gelecek olan hükümdarlar ve nihayetinde Mesih, sürekli aslan ismiyle anılacak, onunla sembolize edilecekti. Museviler, aslanın doğal bir yırtıcı olarak sahip bulunduğu kudret ve gücün, soy zinciriyle kendilerine intikal ettiğine inanmaya başlamışlardı. Tevrat’ta yer alan, Amos 3:8’de, “Aslan kükremiş, kim korkmaz?” ifadesi, asırlar boyunca Musevilerin başka milletler ve dinler karşısında üstün olma motivasyonunu beslemişti. Buna nazaran; allahın İsrail halkını düşmanlarından kurtarması, onlar üzerinde üstünlük bahşetmesi çabucak her vakit “yükselen aslan” ya da “aslanın yükselişi”yle anlatılmıştı.

‘YÜKSELEN ASLAN’, YİNE DİRİLİŞİN DE SİMGESİ

Yahudi tarihinde birçok kere yaşanan sürgün olayları, bu inanca bağlı olanlarda kuşaklar uzunluğu devam eden travmatik sonuçlara da yol açmıştı. Bu nedenle de “İsrail’in sürgünden dönüşü” umudu, Yahudi ilahiyatında değerli bir yer tutmuştu. İşte, “yükselen aslan” metaforu da bu inancın canlı tutulması için oluşturulmuş bir kavramdı.

Zaten, İsrail devletinin kurulmasının akabinde Yahudi hahamlar ile ideologların, İsrail’in ulusal ve ruhsal olarak tekrar canlanmasını “yükselen aslan” benzetmesiyle anlatmaları da bu tarihî art plana dayanmaktaydı. “Beklenen Mesih” de yine aslan ile sembolize edilmekteydi.

MOTİFLER, SEMBOLLER DAİMA ASLANLI

Yahudi toplumları, inanç ögeleri ortasında kıymetli bir yer tutan “aslan”ı sembol olarak, günlük hayatın çabucak her alanına nakşetmişlerdi. Yahudi ilahiyat kataloğunda Hz. Davut aslan sembolü ile birlikte anılmaktaydı. Hz. Süleyman’ın tahrif edilmiş kimliğiyle “Kral Süleyman”a dönüştürüldüğü teolojide de onun tahtı aslan figürüyle sembolize edilmişti. İsrail’in başta Filistin olmak üzere bölgede gayesine aldığı ülke ve topluluklara karşı saldırgan tavrı, sık sık “Davut’un Aslanı ya da “Siyon Aslanı” metaforlarıyla anlatılmaktaydı.

MODERN İSRAİL DE ASLANLARLA DOLU

Aslan, çağdaş İsrail devleti için de güçlü bir ulusal sembol haline getirilmişti. İsrail devleti kurulduğunda, hem antik Yahuda Krallığı’nın hem de çağdaş Kudüs’ün sembolü olarak “Yahuda Aslanı” birçok kamusal alanda görünür kılınmıştı. Böylelikle, İsrail’in tarihselliği ve devamlılığına vurgu yapılmak isteniyordu. Kudüs kentinin armasının aslan figürlü olarak belirlenmesi de bu amaçlaydı.

ARİEL: ALLAHIN ASLANI

Yahudi toplumunun aslan motiflerini; sinagoglar, sanat çalışmaları, kitap illüstrasyonları ve çeşitli dini ya da günlük kullanımlı nesnelerde tercih edilmesi de sıklıkla görülmekte. Ayrıyeten, Yahudi mezar taşlarında da bazen aslan figürleri bulunmakta. İbranice aslan manasına gelen “aryeh”i direkt ya da türevleriyle çocuklara isim olarak konulması ise tarih boyunca yaygındı, hala de bu yaygınlık sürmekte.

Çocuk isimlerinde özgün Aryeh ile türevleri olan Ari, Ariel, Gur Aryeh ile yeniden İbranice’den fonetikleşmiş hali olan Leo, Lion ve Leonardo, bilhassa ortodoks Yahudi ailelerde yaygınlıkla kullanılmakta. Diasporada, İsrail’den uzak bir formda yaşayan Yahudi toplumlarındaki “aryeh” kökenli isimlerin yaygınlığı ise bu kimlik ve geleneğin gelecek kuşaklara aktarılmasında rol oynamıştı.

İsrail’de çok sayıda şirket, spor ekibi ve kültürel kurumların marka ve logolarında aslan figürü kullanımı da çok yaygın. Bu ortada, İsrail’de bir periyot tedavülde olan eski İsrail şikelinde de aslan figürleri yer almıştı.