Ümit Yenişehirli yazdı: Filistinliler 3200 yıldır Gazze’de

Filistinliler 3200 yıldır Gazze’de

Ümit Yenişehirli

ABD Başkanı Donald Trump’ın, daha misyona başlamasının üzerinden bir ay bile geçmeden aldığı ya da almaya niyetlendiği kararlar dünya çapında tartışılıyor. “Kanada’nın 51’inci eyalet” olmasından Panama Kanalı’nın bundan bu türlü “ABD Kanalı” ilan edilmesine kadar bir dolu akıllara ziyan plan ortalıkta dolaşıyor.

“Filistin halkının Gazze’den sürülmesi” de bu uçuk fikirlerden bir başkası. Donald Trump bunu düşünse de tarih, Filistinlilerin, dünyadaki tahminen de en eski birinci yerleşim yerine sahip olan milletlerden biri olduğunu gösteriyor.

M.Ö. 1200’DEN BERİ GAZZE SAHİLİNDELER

Filistin, ansiklopedilerde genel olarak, “İsrail’in kimi kısımlarını ve Akdeniz kıyısındaki Gazze Şeridi ile Ürdün Nehri’nin batısı boyunca uzanan Batı Şeria’yı kapsayan Doğu Akdeniz Bölgesi” tabirleriyle geçmekte.

Eski çağların bulanık izlerine karşın, tarih boyunca “Filistin” diye anılan topraklar ile “Filistinliler” denilen milletin ise M.Ö. 1200 yıllarından itibaren var olduğu biliniyor.

Tarihî süreçte Gazze’de farklı birçok topluluk görülmüşse de Filistinliler burada ebediyen ana öge olmuştu. M.Ö. 15’inci yüzyılda, Antik Mısır evresinde, imparatorluğun denetiminde olan Filistin bölgesi ve Gazze şeridi, üç yüz yıl kadar sonra “Filistler”in yurduna dönüşmüştü. Filistler bölgeye, milattan evvel XII. yüzyılda deniz yoluyla gelmişti.

Bu kavmin ismi, daha sonra ülke ismi olarak Filistin’e dönüşmüş, topluluğun milliyetinin de ismi olmuştu. Filistler, çalışkan denizci bir halktı ve Gazze’yi kısa bir müddette mamur hale getirip, kıymetli bir liman kenti yapmışlardı.

NE ZORLUKLAR GÖRDÜLER FAKAT DAİMA ORADAYDILAR

Tevrat’ta “Tarihin en eski milleti” olarak zikredilen Amalikalar, sonra Aramiler bölgede görülmüşse de Kenan milletinin bu kolları genelde Gazze şeridinin iç taraflarında yer almış, kıyıda ise Filistinliler bulunmuştu.

Arap coğrafyası içindeki stratejik pozisyonu ile üç büyük ilahî dinin gerek doğuş, gerekse de gelişmesinde oynadığı rolden ötürü Filistin, tarihi boyunca pek çok istila ve fethe husus olmuştu. Lakin Filistinliler, yaşanan birçok badireye karşın çabucak her keresinde yeniden tıpkı topraklarda varlık göstermişlerdi.

PEYGAMBERLER YURDU

Filistin ve Gazze bölgesi, dinler tarihi ve Müslümanların bütün peygamberleri tanıma merkezli inancı bakımından da büyük bir değere haizdi. Gazze ve etrafı ile Filistin’in öbür bölgeleri asırlar boyunca, sözün tam manasıyla peygamberler yurdu olmuştu.

Hz. İbrahim, Hz. İsmail, Hz. İshak, Hz. Lut, Hz. Yakup, Hz. Yusuf, Hz. Samuel, Hz. Davut, Hz. Süleyman, Hz. Musa, Hz. Yunus, Hz. Zekeriya, Hz. Yahya ve Hz. İsa ile Kur’an-ı Kerim’de ismi geçmeyen öbür peygamberler de ya Filistin’de doğmuş ya burada yaşamış ya da yolu bir formda Filistin’den, Gazze’den geçmişti.

YAHUDİLERLE İÇ İÇE BİR TARİH

Mısır idaresini elinde bulunduran birçok isimden, hassaten de firavun II. Ramses’in zulmünden kaçan Sami Kenan halklarından İsrailoğulları da Filistin’de asırlarca yaşamış lakin, birçok defa buradan sürülmüşlerdi.

Yahudi tarihinin karmaşık örgüsünde, Filistinliler ve Museviler, her ne kadar tıpkı bölgede yaşamış, inanç ve kültür bakımından küme kesişmeleri yaşamışsalar da iki topluluk ortasındaki farklılıklar yeniden de baskın olmuştu.

Babil ve Pers devirlerinden İskender vaktine, Roma’nın hakimiyetinden Bizans istilasına kadar çok değişik vakitlerde çok farklı el değiştirmelere sahne olan Gazze’de değişmeyen neredeyse tek öge ise yurtlarına bağlı Filistlerdi.

Yahudilerin Aramiler kolunda, baskılar karşısında göçler yaygınken, Filistinli Museviler genelde direnen, kıyı şeridinde kalan taraf olmuştu.

İSLAMİYET’LE BİRLİKTE FARKLILIKLAR KESKİNLEŞTİ

Özellikle İslam’ın neşetiyle birlikte Filistinliler ortasında bu yeni din yaygınlaşmaya başladıktan sonra ise Museviler ile Müslümanlar ortasındaki nizalar artmıştı. Bunda, asırlardır bölgede yaşayan Filist kökenli topluluğun İslam’ı seçmesiyle birlikte Museviler nezdinde hasım, düşman olarak görülmesi en büyük hisseye sahipti.

İslam ordularının Kasım 636’da Filistin’i fethetmesiyle birlikte Gazze ve etrafı Müslümanların kıymetli merkezlerinden biri haline gelmişti.Filistin, Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim periyodunda ise Mercidabık Savaşı galibiyeti sonucu 24 Ağustos 1516’da Müslüman Türklerin idaresine girmişti. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması, akabinde da 1948 yılında İsrail devletinin kurulmasıyla birlikte de Gazze Filistin toprakları içerisinde kalmıştı.

Yahudi işgalciler ile İsrail devletinin bir asrı aşkındır devam eden terör atakları ve soykırımına karşın yaklaşık 2,5 milyon nüfusa sahip Müslüman Filistin halkı, uzunluğu 41, genişliği ise 6 ile 12 km ortasında değişen 363 km²’lik Gazze şeridinde yaşamaya devam ediyor.

– M. Lütfullah Karaman, TDV İslam Ansiklopedisi Filistin Maddesi

– Velid Ahmed Halidi, Nabih Emin Faris, Britannica Ansiklopedisi Filistin Hususu