Tamas Palosfalvi, Orta Avrupa’da güç mücadelesini Niğbolu’dan Mohaç’a kitabında anlatıyor

Okura ulaşan eser Niğbolu’dan Mohaç’a Avrupa’da süratle genişleyen Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı ortasında Niğbolu Muharebesi’yle başlayıp Mohaç Muharebesi’yle sona eren tarihi sürece dair ayrıntılı ve özgün bir inceleme ortaya koyuyor.

Osmanlılar ve Macarlar ortasında meydana gelen muharebeleri rakip güçlerin kendine mahsus toplumsal ve askerî yapıları üzerinden açıklayan Pálosfalvi’nin bu titiz çalışması Macar arşiv kayıtları ve birincil kaynaklar ışığında yeni bir tarih okuması.

On dördüncü yüzyılın son on yılında Güney Macaristan’a yapılan birinci Osmanlı akınları ile Osmanlı ve Macar kuvvetleri karşı karşıya geldi. İki kuvvet ortasında ortasındaki yaşanan hakimiyet çabası dört büyük meydan muharebesi (Niğbolu, Varna, Kosova, Mohaç) ile doruğa ulaştı.

Neredeyse dört yüzyıl boyunca bağımsız bir Hıristiyan krallık olan Macaristan’ın Osmanlı İmparatorluğu ile giriştiği güç çabası canlılığını yavaş yavaş zayıflatmış ve on altıncı yüzyılın ikinci on yılında çöküşünü hazırlamıştır.

İKİ BÜYÜK GÜÇ ORTASINDAKİ MÜCADELE

Ortaçağ Avrupa’sının bu en kritik periyotlarından birine odaklanan Niğbolu’dan Mohaç’a, Osmanlı İmparatorluğu ile Macar Krallığı ortasındaki muharebelerin, bu iki büyük güç ortasındaki etkileşimin tarihini gözler önüne seriyor.

Tamás Pálosfalvi, Macarca en güncel kaynaklardan faydalandığı çalışmasında, Türkçe literatürde şimdiye kadar yer almayan dokümanlarla Osmanlı-Macar bağlarına dair yeni bakış açısı getiriyor.

Yazar ve tarihçi Tamás Pálosfalvi

MACAR KRALLIĞI’NIN ÇÖKÜŞÜ

Pálosfalvi, Ortaçağ Macar Krallığı’nın çöküşünün gerisindeki temel nedenin Jagiellon idaresinin zayıf otoritesinden çok, Osmanlı’nın tartışmasız askerî, lojistik ve artan malî üstünlüğü olduğunu savunuyor.

Osmanlı ile Macarlar ortasındaki birinci temaslardan 1444’deki Varna seferine, Kral Mátyás’ın stratejik hareketlerinden Belgrad kuşatmalarına kadar pek çok kıymetli olayı ayrıntılandırarak, büyük meydan muharebelerin gerisindeki sebepleri ve sonuçlarını sorgularken, Macaristan’ın Osmanlı karşısındaki hezimetinin ve sonrasındaki dönüşümün derinliklerine iniyor.

Niğbolu’dan Mohaç’a uzanan bu tarihi süreci şekillendiren ögeler yalnızca askerî zaferler değildi kuşkusuz. Alınan stratejik kararlar ve iktisadi imkânlar da bu mücadelenin en az muharebeler kadar değerli ögelerini oluşturuyordu.

Sayfa: 528

ASKERİ VE SİYASİ BAĞLANTILARIN BİLİNMEYENLERİ

Halil İnalcık’ın kurucu editörlüğünde başlayan ve Suraiya Faroqhi ve Boğaç Ergene üzere editörlerin danışmanlığında sürdürülen The Ottoman Empire and Its Heritage: Politics, Society and Economy (Osmanlı İmparatorluğu Mirası: Siyaset, Toplum ve Ekonomi) serisine dahil olan Pálosfalvi’nin bu yapıtı sırf askeri tarih değil, tıpkı vakitte strateji, iktisat ve siyaset üzerine de değerli bir kaynak olmasıyla dikkat çekiyor.

Ortaçağ Avrupa’sının şekillenmesinde belirleyici rol oynayan bu periyodu daha evvel hiç olmadığı biçimde tekrar ele alan kitap okurlarına Osmanlı İmparatorluğu ile Macar Krallığı ortasındaki askeri ve siyasi alakaların bilinmeyen istikametlerini keşfetme imkânı sunuyor.