Sinema ve dizi sektöründe 4 ayrı rekabet incelemesi
Rekabet Kurumu’ndan edinilen bilgilere nazaran, medya ve cümbüş bölümündeki dönüşüm sadece oyuncular, menajerler, üretimciler, yayıncılar, senaristler ve içerik sağlayıcıları için değil, birebir vakitte iktisadın bütünü ve nihayetinde tüketiciler için de büyük ehemmiyet taşıyor.
Dijitalleşmenin sürat kazanmasıyla birlikte, üretim ve yayıncılık alanında yeni platformlar ve dağıtım modelleri ortaya çıkarken, bu durum hem içerik üreticilerine hem de izleyicilere alternatif seçenekler sunuyor. Gelişen teknoloji ve değişen dağıtım formülleriyle birlikte pazarın dinamikleri de tekrar şekilleniyor.
Ancak, Rekabet Kurumu’na nazaran dalda büyük pazar hissesine sahip şirketlerin varlığı ve dikey bütünleşik yapılar, rekabetin sağlıklı işlemesini engelleyebilecek ögeler barındırıyor. Güçlü medya ve cümbüş şirketleri, sahip oldukları içeriği dağıtımdaki hâkimiyetlerini pekiştirmek için bir kaldıraç olarak kullanırken, dağıtımdaki üstünlüklerini de içerik üzerindeki denetimlerini artırmak için devreye sokuyor.
Bu dikey bütünleşme ve konsolidasyon, yalnızca muhakkak içeriklere imtiyazlı alanlar yaratmakla kalmıyor, tıpkı vakitte dağıtımın daha denetimli bir biçimde yönetilmesini sağlayarak yeni teşebbüsçüler, bağımsız üretimciler ve küçük ölçekli rakipler için önemli mahzurlar oluşturuyor. Bu durum, bölümde yenilikçi projelerin önünü kapatabilir ve tüketicilere sunulan içerik çeşitliliğini sınırlayabilir.
BAĞIMSIZ KESİM, GÜÇ DENGESİZLİĞİ KARŞISINDA SAVUNMASIZ KALIYOR
Medya ve cümbüş dalında büyük şirketlerin pazardaki aktifliği, bağımsız imalcileri ve küçük ölçekli teşebbüsleri güç bir ikileme sürüklüyor. Pazardan çekilme ya da büyük oyuncular tarafından satın alınma ihtimali, bu şirketler için kaçınılmaz bir gündem haline geliyor. Kesimde yaygın olarak kullanılan münhasır ve uzun vadeli muahedeler, rekabeti sınırlayarak bağımsız aktörlerin oyun dışında kalmasına neden oluyor. Bu durum, küçük ve orta ölçekli içerik üreticilerini güç asimetrisine karşı daha kırılgan bir hale getiriyor.
Özellikle yüksek pazar hissesine sahip medya devlerinin, hangi içeriğin üretileceği, tüketicilerin neyi izleyeceği ve bu içeriklere nasıl erişeceği konusunda belirleyici olması, piyasa gücünü daha da merkezileştirerek monopolleşme riskini artırıyor.
Bu yapısal dengesizlikler, kesimde yenilikçi içerik üretiminin azalmasına, bağımsız üretimlerin dağıtım kanallarından dışlanmasına ve iş gücü piyasasında monopolleşmeye yol açabilir. Tıpkı vakitte yeteneklerin gelir potansiyelini kısıtlayan, rekabeti baltalayan ve toplam dal gelirlerini düşüren bir yapı oluşturabilir. İçerik üretiminde makul kümelerin ayrıcalıklı hale gelmesi, senarist ve oyuncuların düşük fiyatla çalıştırılmasına, tüketicilerin ise artan fiyatlarla daha hudutlu içeriklere erişmesine neden olabilir.
SEKTÖR ÇALIŞANLARI VE TÜKETİCİLER İÇİN ARTAN RİSKLER
Medya ve cümbüş sanayisinde gözlemlenen anti-rekabetçi uygulamalar, içerik üretim süreçlerini daraltırken, yaratıcı özgürlüğü ve çeşitliliği de kısıtlıyor. Büyük şirketlerin pazardaki baskın gücü, sadece içerik üreticilerini değil, kesimdeki tüm çalışanları da etkileyerek daha düşük fiyatlar ve zorlaşan çalışma şartlarıyla karşı karşıya bırakıyor. Yaratıcı ekosistemin sıkışması, yetenekler üzerinde baskı oluştururken, tüketiciler için de daha az seçenek ve tekdüze içeriklerle sonlu bir izleme tecrübesi manasına geliyor.
Rekabet Kurumu’nun değerlendirmesine nazaran, medya bölümünde rekabet kurallarının titizlikle uygulanması sırf ekonomik verimliliği ve yeniliği teşvik etmekle kalmıyor, birebir vakitte çoğulculuk ve demokratik bir toplumun sürdürülebilirliği açısından da kritik bir rol oynuyor. Tüketicilerin özgürce seçim yapabilmesi, bilgiye erişim hakkının korunması ve medya çeşitliliğinin sağlanması açısından hayati değer taşıyor. Fakat büyük oyuncuların pazar hâkimiyetini artırmaya yönelik stratejileri, rekabet aksisi uygulamalara dair soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.
Bu gelişmeler ışığında Rekabet Kurumu, medya dalındaki potansiyel monopolleşme risklerini mercek altına alarak, dört farklı inceleme başlattı. İncelemeler kapsamında;
Sinema gösterimi ve dağıtımı,
Sinema ve dizi imali ile bu içeriklerin yurt dışına satışı,
Kast yöneticiliği, ajans ve menajerlik faaliyetleri,
Abonelik temelli isteğe bağlı görüntü platformları
gibi dalın temel bileşenleri ayrıntılı bir biçimde tahlil ediliyor. Yapımdan pazarlamaya, içerik dağıtımından oyuncu ajanslarına kadar kesimin tüm katmanlarında rekabetin nasıl formlandığı araştırılıyor. Bu kapsamlı incelemeyle, daldaki dikey bütünleşmelerin rekabete ziyan verip vermediği, bağımsız içerik üreticilerinin pazar erişimi konusunda engellenip engellenmediği ve tüketicilerin içerik seçiminde ne kadar özgür olduğu üzere kritik problemler değerlendirmeye alınıyor.
