Doğa Muhafaza ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü’nün müsaadesiyle, KuzeyDoğa Derneği tarafından Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Üst Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde göçmen kuşların izini süren çalışmalar tüm süratiyle sürüyor.

Gönüllülerin özverili takviyesiyle yürütülen bu çalışmalar kapsamında, araştırma merkezine kurulan özel ağlara takılan kuşlar halkalanarak doğal hayat alanlarına salınıyor. Lakin birtakım özel çeşitler var ki, onların seyahatleri daha yakından izleniyor: Uydu vericileri takılan bu kuşlar, gökyüzünde süzülürken dünyaya bir iz bırakıyor.

Özellikle kıtalar ortası göç eden çeşitlerin kanatlarına yerleştirilen bu aygıtlar sayesinde, kuşların göç rotaları, mola verdikleri noktalar ve uçuş yükseklikleri üzere değerli bilgiler anlık olarak kaydedilerek bilimsel çalışmalara katkı sağlanıyor.

Bu yıl 24 Mart’tan itibaren başlayan halkalama ve verici takibi kapsamında, Aras’ta şimdiye kadar 3 bozkır delicesi, 2 gökçe delice, 1 zirveli guguk, 3 şahin, 2 çayır delicesi, 1 saz delicesi ve 1 kerkenez olmak üzere toplam 13 kuş vericiyle tabiata salındı.

GÖKYÜZÜNÜN YOLCUSU: BOZKIR ŞAHİNİ İDİL KIYILARINA KONDU

27 Mart’ta Iğdır’da uydu vericisi takılan bozkır şahinlerinden biri, kısa müddet içinde Ermenistan’a geçti ve burada iki gün kaldı. Akabinde Gürcistan’a ve birebir gün Rusya’ya ulaşan şahinin 10 gün süren göç serüveni, nihayetinde İdil Irmağı kıyısındaki sulak alanlarda son buldu.

Göç sırasında 3 bin 731 metre ile en yüksek rakıma Gürcistan semalarında ulaşan bu şık yırtıcı, saatte 76,4 kilometre süratle Rusya topraklarında en süratli uçuşunu gerçekleştirdi.

TEHLİKEDEKİ YOLCU: BOZKIR DELİCESİ HAZAR’A ULAŞTI

Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Muhafaza Birliği’nin kırmızı listesinde yer alan, kuşağı tehdit altındaki bozkır delicelerinden biri de tıpkı tarihte izlemeye alındı. Yaklaşık 15 gün süren göç seyahati sonrası, bu özel kuş da rotasını Rusya’ya çevirerek İdil Nehri’nin Hazar Denizi’ne döküldüğü havzaya ulaştı.

Yolculuk boyunca 2 bin 919 metre yüksekliğe çıkan delice, en süratli uçuşunu ise saatte 55,1 kilometreyle gerçekleştirdi.

NADİR KONUK: ZİRVELİ GUGUK ŞENYAYLA’YA KONUK OLDU

28 Mart’ta izlenmeye başlanan ve az görülen tiplerden biri olan zirveli guguk, birinci üç gününü Iğdır semalarında geçirdikten sonra Ağrı’ya, akabinde Erzurum’a ve son olarak Muş’a göç etti. Şenyayla’daki ormanlık alana yerleşen guguk, burayı yeni ömür alanı olarak seçti.

Bu seyahatte 2 bin 594 metrede en yüksek irtifasına ulaşan kuş, en süratli uçuşunu saatte 38,7 kilometreyle gerçekleştirdi.

Bu yıl takip altına alınan öteki 10 kuşun pozisyonları ve hareketlerine dair bilgiler ise araştırmacılar tarafından anlık olarak kaydedilmeye ve tahlil edilmeye devam ediliyor. Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, göçmen kuşların sırlarla dolu gökyüzü seyahatlerini çözmeye yönelik çalışmalarını sürdürürken, tabiat severlere de bu büyük serüvene tanıklık etme imkânı sunuyor:

1- Bozkır delicesi (24 Mart) – Gürcistan Telavi

2- Bozkır delicesi (7 Nisan) – Azerbaycan Gence

3- Gökçe delice (26 Mart) – Ardahan

4- Gökçe delice (26 Mart) – Rusya Volgograd

5- Bozkır şahini (5 Nisan) – Ermenistan İcevan

6- Bozkır şahini (5 Nisan) – Azerbaycan-Gürcistan sınırı

7- Kerkenez (7 Nisan) – Ermenistan-Iğdır sınırı

8- Çayır delicesi (7 Şubat) – Rusya Chilgir

9- Saz delicesi (7 Nisan) – Rusya Achikulak

10- Çayır delicesi (7 Nisan) – Rusya Arzgir

“KUŞLARIN GÖKYÜZÜNDEKİ ADIMLARINI ANBEAN İZLİYORUZ”

Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi Sorumlusu Gül Meblağ, halkalama çalışmalarının yanı sıra teknolojinin sunduğu imkânlarla kuşlara takılan uydu vericileri sayesinde çok daha süratli ve kapsamlı datalar elde ettiklerini belirtti.

Uzman bir grup tarafından yürütülen bu çalışmalarda, kuşlara ziyan vermeyecek biçimde itinayla tasarlanmış vericilerin kullanıldığını söz eden Fiyat, “Kuşun kendi tartısının yüzde 3’ünü aşmayacak halde verici takıyoruz. Daha küçük çeşitler için 6 gramlık, daha büyük çeşitler içinse 11 gramlık aygıtlar tercih ediyoruz” dedi.

Tutar, uydu vericileri sayesinde kuşların göç seyahatlerinin adeta bir sinema üzere izlenebildiğini vurgulayarak şöyle konuştu:

Sezonun başlamasından bu yana 13 kuşa verici taktık ve şu an hepsini nizamlı olarak izliyoruz. Her gün bizlere sinyal gönderiyorlar. Hangi yükseklikte uçtuklarını, hangi noktalarda mola verdiklerini, ne kadar mühlet kaldıklarını ve uçuş suratlarını anlık olarak görebiliyoruz. Bu da halkalamaya nazaran çok daha süratli ve ayrıntılı bilgi sağlıyor.