Donald Trump’ın talepleri sonrası Ukrayna madenlerinin durumu merak ediliyor
Göreve başlamasının akabinde Grönland’ın ABD’nin mülkiyeti ve denetimine sahip olmasının mutlak mecburilik olduğunu savunarak Panama Kanalı’na ait, “Panama Kanalı’nı ya geri alacağız ya da çok güçlü bir şey olacak” diyen ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’nın pahalı madenleriyle de ilgilenmeye başladı.
Trump, hem seçim kampanyasında hem de başkanlık koltuğuna oturduktan sonraki açıklamalarında Rusya-Ukrayna Savaşı’nı bitirmek istediğini tekraren vurguladı, 3 Şubat’ta yaptığı açıklamada Ukrayna’dan az toprak elementleri almak istediklerini söz etti.
Ukrayna’daki savaşın sona ermesi gerektiğini belirten Trump, ABD olarak Ukrayna’ya bundan sonra da takviye sağlamaya devam etmeleri durumunda bunun bir karşılığının olması gerektiğini vurguladı.
ZELENSKIY’DEN YEŞİL IŞIK
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ülkesindeki maden kaynaklarına müttefiklerden yatırım çekmeye açık olduklarını söyledi.
Zelenskiy, ülkesinin geçen yıl hazırladığı Zafer Planı’nın Ukrayna’nın maden kaynaklarını korumak hedefiyle bu alana müttefikler tarafından yatırım yapılmasını da öngördüğünü ve bu alanda yatırım çekmeye hazır olduklarını kaydetti.
Ülkesinin güçlü mineral kaynaklarına sahip olduğunu, Rusya’nın 2014’ten beri denetim ettiği topraklarda da kelam konusu kaynakların bulunduğunu belirten Zelenskiy, “Ona, ‘Amerikan şirketlerinden yatırıma açığız’ dedim” diye konuştu.
Trump, verdiği bir mülakatta da Ukrayna’ya yüz milyarlarca dolar verdiklerini lisana getirerek, “Onlara 500 milyar dolar bedelinde ender toprak elementleri istediğimi söyledim. Onlar da bunu kabul etti. En azından artık aptal üzere hissetmiyoruz. Aksi takdirde aptal durumuna düşeriz. Onlara, ‘Bir şeyler almak zorundayız. Bu parayı ödemeye devam edemeyiz’ dedim” sözlerini kullandı.
MADEN YATAKLARINDA AVRUPA’NIN ÖNDE GELEN ÜLKELERİNDEN
Nadir toprak elementleri dünya genelinde yer kabuğunda bol ölçüde bulunan 17 metal oksitten oluşan bir küme.
Bunlar cep telefonları, füze sistemleri, elektronik araçlar, yenilenebilir güç, savunma endüstrisi ve sıhhat üzere birçok alanda kullanılıyor.
Dünya genelinde yaklaşık 110 milyon ton ender toprak elementi bulunuyor.
Çin, az toprak elementlerinde 44 milyon ton rezervle dünyanın en büyük üreticisi pozisyonunda bulunuyor.
Nadir metallerin yaklaşık yüzde 70’ini üreten Çin, global sürece kapasitesinin yüzde 85’ini oluşturuyor.
Savaşın taraflarından Rusya da bu alanda önde gelen ülkelerden.
Avrupa Birliği Kurulu, Ukrayna’yı 20’den fazla kritik hammadde için potansiyel tedarikçi olarak tanımlıyor.
Kiev’in çok kullanılan madenlerden yaklaşık 117 çeşidine sahip olduğu varsayım ediliyor lakin Ukrayna; savaş, altyapı meseleleri ve ülkenin maden siyasetleri nedeniyle hepsinden yararlanamıyor.
Verilere nazaran ender toprak elementleri de dahil, dünyadaki maden rezervlerinin yaklaşık yüzde 5’i Ukrayna’da bulunuyor.
Türkiye Ticaret Bakanlığı verilerine göre Ukrayna, dünyanın en kıymetli maden üreten ülkelerinden biri.
LİTYUM REZERVİNDE BİRİNCİ SIRALARDA
Ukrayna’nın 25 milyondan fazla ton demir, 3 milyon tona yakın manganez cevheri, 1,5 milyar ton tebeşir ve kireçtaşı rezervi olduğu iddia ediliyor.
Ukrayna’da bakır, çinko ve gümüş üzere kaynaklar da bulunuyor.
Lityum, titanyum, uranyum, grafit, galyum, nikel ve berilyum üzere kritik madenler de dahil olmak üzere kıymetli cevherlere sahip Ukrayna’da bunların değerli bir kısmı şimdi kullanılmadı.
Lityum, akü, pil, batarya, elektrikli araçlar, cam ve seramik ve eczacılık üzere birçok kıymetli alanda kullanılabiliyor.
Ukrayna, Avrupa’da lityum rezervinde birinci sıralarda yer alıyor.
UkraineInvest bilgilerine nazaran ülke, dünyadaki rezervlerde titanyumda 6’ncı, manganezde 8’inci, demirde ve uranyumda 10’uncu sırada bulunuyor.
NATO datalarına nazaran dünyadaki titanyum rezervlerinin yüzde 7’sine sahip Ukrayna’nın Avrupa’daki titanyum kaynaklarında birinci sırada yer aldığı kaydediliyor.
Ukrayna, 2022 bilgilerine nazaran titanyum ihracatından 155 milyon dolardan fazla gelir elde etti.
Dayanıklılığı ile öne çıkan titanyum, uzay endüstrisi, havacılık, sıhhat, denizcilik sanayisi ve otomotiv üzere kesimlerde kullanılıyor.
Ukrayna’nın tekrar kıymetli kaynaklara sahip olduğu uranyum ise nükleer güç, uzay araştırmaları ve denizcilik üzere alanlarda değerli bir hammadde.
Ülkenin güçlü kaynaklara sahip olduğu grafit; elektronik alanlarda, çelik sanayisinde ve havacılık dalında kullanılıyor.
Ukrayna’nın grafitte dünyadaki kaynaklarının yüzde 20’sini barındırdığı belirtiliyor.
Ukrayna; lantan, seryum, neodimyum, itriyum ve erbiyum üzere az toprak elementlere de sahip.
Bunlardan neodimyum güçlü mıknatıs üretimi, manyetik alanlar, telefon ve tablet teknolojisi, rüzgar türbinlerinde kullanılırken erbiyum ise fiber optik bağlantı ve lazerlerde kullanıyor.
İtriyum, lazer teknoloji ve muhteşem iletkenlerde kullanılırken lantan ise çelik üretiminde materyalin dayanıklılığını artırıyor.
Trump’ın Ukrayna’nın madenlerinden ABD’deki ağır sanayi üretiminde yararlanmak ve Çin’in ender toprak elementlerindeki üstünlüğünü kırmak için ilgilendiği kestirim ediliyor.
BAZI KAYNAKLAR RUSYA’NIN KONTROLÜNDE
Ukrayna, yaygın olarak kullanılan kritik madenlerin büyük çoğunluğuna sahip olsa da kömür yatakları başta olmak üzere bunların bir kısmı 2014’te Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakı ve 2022’de başlayan savaş sonrasında ya Moskova’nın denetimine geçti ya da cepheye yakın pozisyonlarda yer alıyor.
Rusya’nın Ukrayna’nın ne kadar maden kaynağını denetim ettiği konusunda çeşitli kaynaklarda farklı sayılar yer alıyor.
Savaşın akabinde Rusya, bilhassa Ukrayna’nın doğusunda bulunan kömür yataklarının büyük bir kısmını denetim altına aldı.
Savaşın sürdüğü Donetsk bölgesi Ukrayna kömür rezervlerinin büyük çoğunluğunu barındırıyor.
Savaştan etkilenen Dinyeper-Donetsk bölgesi de ülkenin kanıtlanmış hidrokarbon rezervlerinin yaklaşık yüzde 80’ine mesken sahipliği yapıyor, Ukrayna’nın gaz üretiminin büyük çoğunluğu burada gerçekleştiriliyor.
Ukrayna’nın sanayi faaliyetlerinin yüzde 15’i, ihracatının da yüzde 20’sinden fazlası savaşın sürdüğü Donbas bölgesinde yapılıyordu.
Uluslararası basında çıkan haberlere nazaran Ukrayna, Donetsk’in batısında yer alan ve değerli bir lojistik merkezi olan Pokrovsk kentine Rus birliklerinin yaklaşmasıyla ocakta ülkenin son koklaşabilir kömür madenini kapatmak zorunda kalmıştı.
Koklaşabilir kömür, Ukrayna’nın çelik kesimi için hayati kıymet teşkil ediyor.
