Dizelerine İstanbul’u nakşeden şair: Ziya Osman Saba

Türk edebiyatının değerli isimlerinden Saba, Binbaşı Osman Bey ile Ayşe Tevhide Hanım’ın oğlu olarak, 30 Mart 1910’da İstanbul’da dünyaya geldi.

Henüz 8 yaşındayken annesini kaybaden ve bundan çok etkilenerek şiirlerini mevtten kaçmak ve mevti unutmak için yaşama sıkıca sarılmak ya da mevti hasretle bekleme fikri üzerine kurdu.

Ziya Osman Saba, Galatasaray Lisesinde okurken şiir yazmaya başladı.

İlk şiiri 1927’de Servet-i Fünun mecmuasında yayımlanan Saba, edebiyatçı Yaşar Nabi Nayır vasıtasıyla katıldığı Yedi Meşale kümesinin en genç üyesi oldu.

Saba’nın, okul arkadaşları Yaşar Nabi Nayır, Sabri Esat Siyavuşgil, Cevdet Kudret Solok, Vasfi Yetenekli Kocatürk, Muammer Lütfi Bahşi ve Kenan Hulusi Koray ile hazırladığı “Yedi Meşale” kitabı 1928’de yayımlandı.

Liseden mezun olduğu 1931’de amcasının kızı Nermin ile evlenen usta muharrir, 1941’de eşinden ayrıldı.

CAHİT SITKI İLE ARKADAŞLIĞI

Lisede sınıf arkadaşı Cahit Sıtkı Tarancı ile kurduğu yakın dostluk, Türk edebiyatına Nur’a Mektuplar’ı kazandırdı.

İlk devirlerde hece vezniyle şiirler yazıp, nazım biçimi olarak da sone ve üçlükleri kullanan usta edebiyatçı, sonradan yeni akımların da ortaya çıkmasıyla özgür şiirler kaleme aldı.

Yedi Meşale devrinde yazdığı şiirleri sembolist şiir olarak gören ve yapıtlarında eksiltili cümleler, imgeler, benzetmeler, kişileştirmeler ve hitaplara çokça yer veren şair, sanatın gayesini, hoşa erişebilmek olarak tanımladı.

Usta edebiyatçı, kendisiyle yapılan bir röportajda devrin şiir anlayışını şu sözlerle aktarmıştı:

“GÜZELLİĞİ ARAMA ARAYIŞI”

“Bugünkü edebiyatımızda en bariz vasıf olarak bir ‘güzelliği arama’ cehdi vardır ki bunu dünkü edebiyatımızda göremiyorum. Bugünkü jenerasyonun şairi için aşk, sevinç, sıkıntı, ilah, daima hoşluğa ulaşmak için birer vasıtadan ibarettir. Zevk, duyuş, görüş, bugünkü jenerasyonda tamamı ile yenidir.”

YEDİ MEŞALE’NİN ŞİİR ANLAYIŞINI SÜRDÜRDÜ

Şairi, toplumsal sıkıntıları lisana getirirken kendi süzgecinden geçiren kişi olarak gören Saba, Yedi Meşale’nin şiir anlayışını hayatının sonuna dek sürdürdü.

Ziya Osman Saba, samimi bir lisanla kaleme aldığı şiirlerine ait yaptığı bir açıklamada,

“Şiir yazmak benim için bir cümbüş olmak şöyle dursun, bir gereksinim, bir zaruret, adeta yaşamamın sebep ve hikmeti. Bugün, ‘Yarın öleceksin.’ deseler, yegane hüznüm, dünyada bırakacağım sevdiklerimle yazamadığım eserlerimdir” sözlerini kullanmıştı.

İKİNCİ EVLİLİĞİNİ YAPTI

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenciyken, Cumhuriyet gazetesi muhasebe servisinde çalışan Saba, Üniversiteden mezun olduğu 1936’da vatani vazifesini yapmak üzere askere gitti. Saba, 1938’de girdiği Emlak Bankasında 5 yıl çalıştı.

Babasını kaybetmesi nedeniyle karamsar şiirler yazmaya başladığı devirde tekrar askere çağrılan ve askerlik sonrası 1944’te bankadaki misyonuna geri dönen Saba, Ankara’ya tayini çıkınca memuriyetinden istifa ederek İstanbul’a geldi.

Yazar Saba, 1945’te Ulusal Eğitim Basımevinde düzeltmen olarak çalışmaya başladı. Emlak Bankasında çalıştığı devirde tanıştığı Rezzan (Öney) Hanım ile 1945’te ikinci evliliğini yaptı.

ZİYA OSMAN SABA ÖLDÜ

Kadıköy’deki meskeninde 29 Ocak 1957’de geçirdiği ikinci kalp krizi sonucu vefat eden usta edebiyatçı, Eyüpsultan Mezarlığı’na defnedildi.

Kendine has üslubu, farklı, lirik, özgün ve naif kişiliğiyle hatırlanan Ziya Osman Saba, şiir, öykü ve denemelerinde İstanbul sevgisini, unutulan pahaları hatırlatan bir edebiyatçı olarak zihinlerde yer buldu.