Boğaz’ın ilk köprüsü, 51 yıldır 2 kıtayı birbirine bağlıyor
İstanbul’un iki yakasını birleştirme fikri, tarih boyunca taşıdığı siyasi, ticari ve kültürel kıymetle, milattan öncesine kadar uzanan esaslı bir hayal olarak öne çıkmıştır. Bu coğrafyada karar süren medeniyetlerin en büyük ülkülerinden biri, iki kıtanın birbirine bağlanmasıydı.
YÜZLERCE YILLIK PROJE
Özellikle 16. yüzyıldan itibaren bu tarafta birçok plan ve proje ortaya atılmışsa da, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’ne kadar bu hayal gerçek olamamıştı.
DEMOKRAT PARTİ İSTEDİ, KABUL EDİLMEDİ
1950’lerde Demokrat Parti hükümeti, Boğaz’a bir köprü yapılması ihtimalini araştırmak üzere İstanbul Belediyesi, Karayolları Genel Müdürlüğü ve İTÜ’den yetkililerin katıldığı bir komite kurdu. Komite, çalışmayı uzman bir firmaya inceletme teklifinde bulundu ve bunun üzerine Karayolları Genel Müdürlüğü, ABD’li bir firmadan teklif aldı; lakin mali ve yönetimsel mahzurlar nedeniyle proje hayata geçirilemedi.
İNÖNÜ “YIKILIR”, ECEVİT “ZENGİNLER GEÇECEK” DEDİ
Rahmetli Başbakan Adnan Menderes, Boğaz’a köprü yapmak isteyince, İsmet İnönü ‘yıkılır’ diyerek karşı çıkmıştı.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) 1968 yılında 1. Boğaz Köprüsü’nün yapılmaması için dava açmış, “Boğaz Köprüsü, Türkiye ve İstanbul’un başına gelen en büyük felakettir” açıklaması yapmıştı.
Diğer taraftan devrin CHP Eski Genel Başkanı Bülent Ecevit’in de köprüyü istemediği tarihçiler tarafından sıkça lisana getirildi. Ecevit’in mitinglerde dahi “Köprüden zenginler geçecek. Hiç gereği yokken İstanbul’a asma köprü yapıyorlar. Bu köprüden memnun azınlık, zenginler geçecektir.” sözleri devrin gazete manşetlerinde sıkça yer aldı.
“BOĞAZIN HOŞLUĞU BOZULACAK” DENİLDİ
CHP’li Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya da, “Boğaz’ın hoşluğunu bozar.” tabirlerini kullandı. CHP’li Eski Maliye Bakanı Prof. Dr. Besim Üstünel ise, “Köprü akıl ve hesap işi değildir.” argümanında bulundu. Öte yandan kimi kısımlar ise “Boğaz Köprüsü yerine Zap Suyu’na köprü yapalım.” diyerek açık açık yatırımın önüne set oldu.
İSTANBUL TRAFİĞİ ARTTI, KÖPRÜ İÇİN ADIM ATILDI
İstanbul’un 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra süratli bir kentleşme sürecine girmesi, yerleşim yerlerinin büyümesi, göç dalgaları ve trafiğin artmasıyla Boğaz’da köprülerin yapılması için birinci adımlar atıldı.
İNGİLİZ VE ALMAN FİRMALARI ÜSTLENDİ
İki kıtanın birbirine bağlanması için yapılacak köprü için hazırlanan proje kabul edildi. İmalini İngiliz ve Alman firmaların üstlendiği Boğaziçi Köprüsü’nün inşasına, Şubat 1970’de Beylerbeyi ayak alanında yapılan merasimle başlandı.
Toplam uzunluğu 1560 metre, kuleler ortası uzunluğu 1074 metre olan 6 şeritli köprünün inşası sırasında 63 bin metreküp hafriyat yapılırken, 71 bin metreküp beton, 4 bin ton betonarme çeliği, 17 bin ton yapı çeliği ve 6 bin ton kablo çeliği kullanıldı.
YAPIMI 3 YIL 8 AY SÜRDÜ
Boğaziçi Köprüsü, yaklaşık 3 yıl 8 ayda tamamlanırken, köprünün üretimi için ödenen sayı 23 milyon 213 bin 666 dolar (dönemin sayılarıyla 191 milyon 785 bin 265 lira) oldu.
Megakentin iki yakasını birbirine bağlayan birinci köprü olan ve imali öncesinde büyük tartışmalar yaşanan Boğaziçi Köprüsü, tamamlanmasının akabinde Cumhuriyet’in 50. yıl dönümünde, 29 Ekim’den bir gün sonra, 30 Ekim 1973’te periyodun Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından açıldı.
15 TEMMUZ ŞEHİTLERİ ANISINA İSMİ DEĞİŞTİRİLDİ
Boğaziçi Köprüsü’nün resmi ismi, 26 Temmuz 2016’dan itibaren, 15 Temmuz’daki hain darbe teşebbüsü sırasında burada hayatını kaybedenlerin anısına “15 Temmuz Şehitler Köprüsü” olarak değiştirildi.
İlk yılında günde ortalama 24 bin araca hizmet veren köprü, 15 yıl boyunca İstanbul’un iki yakası ortasında kara ulaşımını sağlayan tek ilişki yolu olma vazifesini sürdürdü. Köprü bu vazifesi, 1988’den itibaren Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, 26 Ağustos 2016’dan itibaren Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve 20 Aralık 2016’dan bu yana da Avrasya Tüneli ile paylaşmaya başladı.
GÜNDE 190 BİNDEN FAZLA ARAÇ GEÇİYOR
Bugüne kadar yüz milyonlarca aracın geçişini sağlayan köprü, İstanbul ulaşımının çok kıymetli bir halkası olma özelliği taşıyor ve megakentin trafik yükünü azaltma konusunda büyük rol oynuyor. Köprüyü günlük ortalama 190 binden fazla araç kullanıyor.
MARATONUN DA BİR PARÇASI
15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nü de kapsayan güzergahta 1979’dan itibaren maraton da düzenleniyor. Her geçen yıl daha çok ilgi çeken maraton, milletlerarası alanda da epeyce ses getiriyor.
