İsrail-İran çatışmasının kilidi: Fordo Nükleer Tesisi

İsrail ve İran ortasında patlak veren çatışma, dördüncü gününde…

Orta Doğu’da tansiyonu tepeye taşınırken, İsrail 13 Haziran’da başlattığı “Yükselen Aslan Operasyonu” ile İran’ın nükleer tesislerini ve askeri üslerini amaç aldı.

Ancak bu ağır hava atakları, İran’ın misilleme olarak Tel Aviv, Hayfa, Bat Yam ve Yafa’ya düzenlediği drone ve balistik füze taarruzlarıyla karşılık buldu.

İSRAİL’İN ASIL GAYESİ HALA AYAKTA

Çatışmalar, her iki tarafta da can kayıpları, kritik altyapıların ziyan görmesi ve petrol rafinerilerinin gaye alınmasına yol açtı.

Ancak tüm bu yıkımın ortasında, İran’ın Kum kenti yakınlarında yerin yaklaşık bir kilometre altında bulunan Fordo Nükleer Tesisi’nin hala ayakta olması, İsrail için stratejik bir başarısızlık olarak bedellendiriliyor.

FORDO’NUN STRATEJİK ÖNEMİ

Fordo Nükleer Tesisi, İran’ın nükleer programının kalbi olarak görülüyor.

Tahran’ın 160 kilometre güneyinde, dağlık bir bölgede yerin derinliklerine inşa edilen tesis, 2009’da varlığı ortaya çıktığında milletlerarası toplumda büyük telaş yaratmıştı.

2015’teki nükleer mutabakat (JCPOA) kapsamında İran, Fordo’yu araştırma tesisi olarak kullanmayı taahhüt etmiş, lakin ABD’nin 2018’de mutabakattan çekilmesiyle tesis yine etkin hale getirilmişti.

Uluslararası Atom Gücü Ajansı’nın (UAEA) 2025 raporuna nazaran, Fordo’da yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretiliyor. Uzmanlar, bu oranın barışçıl güç için gerekli düzeyin çok üzerinde, lakin nükleer silah üretimi için hala yetersiz olduğunu belirtiyor.

İSRAİL, “ANA GAYEMİZ FORDO’YU YOK ETMEK’ DİYOR

İsrail, Fordo’yu yok etmeyi operasyonun ana maksadı olarak belirlemiş durumda. Fakat tesisin yerin derinliklerinde olması, İsrail’in elindeki sığınak delici bombalar ve F-35 savaş uçaklarının bu maksada ulaşmasını zorlaştırıyor.

Axios’a konuşan kaynaklar, İsrail’in Fordo’yu imha edememesi halinde tüm operasyonun başarısız sayılacağını vurguladı. İsrail’in ABD Büyükelçisi Yechiel Leiter, Fox News’e yaptığı açıklamada, “Tüm operasyon Fordo’nun yok edilmesiyle tamamlanmalı” diyerek tesisin kritik rolünü teyit etti.

“ABD OLMADAN AMAÇLARIMIZA ULAŞAMAYIZ”

İsrail’in Fordo’yu vurabilmesi için ABD’nin dayanağı kritik ehemmiyet taşıyor.

ABD’nin Orta Doğu’daki üslerinde konuşlu B-52 bombardıman uçakları, Fordo üzere derin yeraltı tesislerini gaye alabilecek kapasiteye sahip.

Ancak Trump idaresi, şu ana kadar İsrail’e sadece savunma dayanağı sağlamakla yetindi. El Arabiya’ya konuşan bir İsrailli yetkili, “ABD müdahil olmazsa gayelere ulaşamayız. Trump’ın Tel Aviv’e baskı yapması halinde ateşkese razı gelebiliriz” diyerek Washington’un belirleyici rolüne dikkat çekti.

Trump, daha evvel Truth Social platformunda, İran’ın uranyum zenginleştirme programını büsbütün durdurması gerektiğini belirtmiş, aksi takdirde Tahran’ın “başına makûs şeyler geleceğini” söylemişti.

Ancak Axios’un haberine nazaran, ABD’nin önerdiği nükleer mutabakat taslağında İran’a düşük düzeyli uranyum zenginleştirmesine müsaade verilebileceği belirtilmiş, bu da Trump’ın sert telaffuzlarıyla çelişiyor.