Ümit Yenişehirli yazdı: Oruç, neden ay takvimine göre?

Mübarek Ramazan geldi, bugün birinci oruçlar tutuluyor..

Ramazan ve oruç kelam konusu olduğunda gündeme gelen kimi tartışmaların bu yıl da ortaya çıkması beklenen. Fazla taraftarı olmamasına karşın yine de bir halde tartışılanlardan birisi de Ramazan’ın dönüşümlü takvimi. Vakit zaman “Ramazan sabitlensin” üzere uçuk teklifler duyulmuyor değil. İslam âlimleri ise Ramazan’ın, oruç ibadetinin ay takvimine nazaran yapılmasındaki hikmeti pek net açıklamışlardı.

BAŞKA DİNLERİN ORUÇLARI SABİT

Son dönemin büyük İslam âlimlerinden biri olan Pakistanlı Prof. Dr. Muhammed Hamidullah’ın (v. 2002) “Ramazan Orucunun Hikmeti” (İslam Medeniyeti Dergisi, 15 Aralık 1967) başlıklı makalesinde İslam’da orucun ay takvimine bağlı olmasına ait değerlendirmelere yer vermişti.

Hamidullah’ın makalesinde şu sözler yer almıştı:

İster direkt doğruya olsun ister ay yılına gün ek etmek suretiyle olsun Hıristiyanlar, Museviler ve Hindular güneş yılı kullanırlar. Böylelikle onlarda da var olan oruç hep tıpkı mevsime rastlar. Müslümanlar ise ay takvimi kullandıkları için alışılmış olarak oruç ayı olan Ramazan, yılın bütün mevsimlerini dolaşır.

DEĞİŞİK ÜLKELER, DEĞİŞİK MEVSİMLER

Bu iki sistemden sanki hangisi daha güzeldir? Üzerinde yaşadığımız dünyanın her yerinde birebir mevsim karar sürmez. Beşerler ister soğuk, ister sıcak her türlü hava kaidelerine tahammül edebilirler. Ülkeden ülkeye sıcak ve soğuk mevsimler değişiklik gösterirler. Mesela, kış Mekke’de mülayim bir mevsimdir. Halbuki kutuplara yakın olan Kanada ve Kuzey Avrupa üzere yerlerde durum değişir. Buralarda yaz mevsimi en uygunudur. Ekvatora çok yakın olan yerlerde ve kumlu çöllerde durum tam tersinedir. İlkbahar her bakımdan mülayimdir. Ancak Ekvatora yakın olan yerlerde, mesela, Güney Hindistan’da bu mevsim bilinmez. Oralarda yalnızca üç mevsim vardır: Kış, yaz ve yağmurlar.

BÜTÜN MEVSİMLERİ DOLAŞAN RAMAZAN

Dünyanın her tarafına yayılmış bir din için şayet oruç vaktinin tıpkı mevsime tesadüf ettiğini kabul edersek, ya bir kısım beşerler için kolaylık, bir kısmı için zorluk olacak ya da bir ülkede devamlı oturanlara birtakım istikametlerden zorluklar çıkaracaktır. Şayet oruç mevsimi muntazaman değişirse, bazen düşünceli bazen kolay olacak ve hiç kimse bu prensibi koyana karşı hoşnutsuzluk hissetmeyecektir.

Ayrıca oruç ayının bütün mevsimleri dolaşması ferdin her mevsimde oruç tutmaya alıştırılması manasını da tabir eder. Dondurucu kışlarda, yakıcı yaz mevsimlerinde yeme ve içmeden kesilebilme kabiliyeti ve buna kazanılan alışkanlık her çeşit hal ve vaziyette, mesela bir harp vukûunda besin ve su sevkiyatının durduğu bir vakitte, iman etmiş birine, kendisini hep ayakta tutacak, çöküntüsüne mani olacak tahammül gücü verir. Bu misaller daha da çoğaltılabilir.

İSLAM HER SENE OCAK AYINI EMRETSEYDİ…

Eğer İslam, mesela her sene Ocak ayında oruç tutmayı emretseydi, kimi Müslümanlar için hep yaza, öbürleri içinse sürekli kışa tesadüf edecekti. Veya İslam, ‘Sadece kışın oruç tutunuz.’ demiş olsaydı, dünyanın bir yarım küresinde olanlar oruçlarını Ocak ayında, öbür yarımküresindekiler ise Temmuz ayında tutacaklardı. Bu da hem devamlı zahmet hem de birliğin temin edilememesi sonucunu doğuracaktı. Hülasa olarak, en âlâ sistem İslam’ın koyduğu sistemdir.