Hakan Fidan: Donald Trump’ın Gazze planını kabul etmiyoruz
Al Jazeera’nın sorularını yanıtlayan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, röportajın birinci kısmında Türk dış siyasetinin bir numaralı önceliğinin Orta Doğu, Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz, Akdeniz olmak üzere Ege de dahil çatışmaların yatışması, savaşların durması, istikrarsızlık ortamının ortadan kalkması olduğunu, bu gerçekleştiği vakit ekonomik kalkınma ve halka temel hizmetleri götürmenin daha kolay olduğunu söyledi.
“Yapıcı, oburunun güvenliğini tehdit etmeyen, herkesin toprak bütünlüğüne saygılı, ekonomik kalkınmayı maksat alan, herkesin ulusal iradesine hürmet gösteren bir dış siyaset izliyoruz” diyen Fidan, İsrail’de Binyamin Netanyahu hükümetinin İsrail’in güvenliğini, iki devletli tahlilde değil de İsrail’in bölgede yaygınlaşmasıyla, yayılmacılığıyla gördüğünü söz etti.
Fidan, Müslüman ve Arap ülkeleri olarak İsrail idaresine, “Gel iki devletli tahlili kabul et. Hem Arap ülkeleriyle hem öbür Müslüman ülkelerle barışını yap” dediklerini belirterek şöyle devam etti:
Sen de güvenliğini hisset, başkaları de. Ama Filistinlilere devlet vermeyi bırakın, Filistin topraklarını ilhak edip onun da ötesinde Lübnan’ı, Suriye’yi işgal etmeye yönelik planları olduğunu görüyoruz. Sonsuza kadar bunu yapamazsınız. Artık Amerika, size yardım ediyor bu mevzuda, bu yanlış siyaset konusunda fakat bu siyaset sürdürülebilir siyaset değil. Onun yerine, gelin Arap ülkeleri hazır, Türkiye hazır, iki devletli tahlille siz hem kendinizi rahat hissedin, inançta hissedin hem de bölge rahat olsun. Bu tipten işgal hareketleri, bu çeşit geniş işgal siyasetleri, denetim altına alma siyasetleri çok tehlikeli sonuçlar üretir.
“Güvenlik önlemleri ve Türkiye’nin İsrail’e vereceği garantilerden bahsedilmişti ve böylelikle Suriye’nin güneyinde bir savunma sistemi olmayacaktı. Bu türlü bir mevzuyu İsrail ya da Suriye ile görüştünüz mü?” sorusuna karşılık Fidan, İsrail ile bu cinsten hususları görüşmediklerini, zati Suriye’nin şu anda kendi ulusal birliğini, bütünlüğünü sağlama yolunda adım attığını ve Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanmasının olağanüstü değerli olduğunu söyledi.
Fidan, Suriye’nin toprak bütünlüğünün ilhak edilmesinin bir tarafta terör örgütü PKK, güneyde ise İsrail müdahalesinin kabul edilebilir bir müdahale olmadığını ve bunun bölgeye daha büyük bir istikrarsızlık getirdiğini aktardı.
“SURİYE HALKI İŞGALE MÜSAADE VERMEZ”
Fidan, “Bunların kendi vatanına kim göz dikerse diksin, Suriye milletinin tarihte olduğu üzere bugün başta PKK işgali olmak üzere, İsrail işgali olmak üzere bu işgale müsaade vereceklerini düşünmüyorum” ifadesini kullandı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Türkiye ziyareti ve Rusya-Ukrayna Savaşı’na ait değerlendirmede bulunarak Suriye ile Rusya’nın bir mazisi olduğuna işaret eden Fidan, “Esas prestijiyle bu maziye dayanarak geliştirilmiş evvelce ilgiler var; toplumsal ilgiler, ekonomik bağlar, Esad devrinde gelişen güvenlik bağları. Artık yeni periyotta başta oradaki Rus askeri üsleri olmak üzere öbür ekonomik mevzular vesaire. Bunlarla nereye gidilir, ne olabilir, ne yapılmalı, bunlar üzerinde görüşmeler oldu” dedi.
“UKRAYNA SAVAŞINDA SONA GELİNDİ”
Fidan, Rusya ile Amerika ortasındaki müzakereler ve Ukrayna’daki savaşla ilgili Türkiye’nin orta buluculuk rolüne ait soruyu yanıtladı.
Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareler olduğunu, burada tarafların hangi kurallar altında, nasıl ateşkese gideceklerine dair tartışmaların olduğunu belirten Fidan, Amerika ve Rusya’nın bu tartışmalar için temsilci atayacaklarını ve her iki tarafta da siyasi iradenin oluştuğunu söyledi.
Fidan, Amerikalıların dataları toplayıp daha sonra bir yol haritası üzerinde çalışacaklarını, bunları taraflara teklif edeceklerini belirterek şöyle konuştu:
Bu haritaya kesinlikle tarafların, hem Rus tarafı olsun hem Ukrayna tarafının olsun, Avrupalıların olsun herkesin bir değişiklik talebi, teklifi olacak. Önümüzdeki birkaç ayın ben bu açıdan çok süratli ve ağır geçeceğini düşünüyorum, Ukrayna savaşını durdurma ismine. Yaza kadar bir şeyleri görmemiz lazım.
Avrupa’nın temel prestijiyle Amerika ile bir arada yola çıkarak Ukrayna’da bir askeri plan geliştirdiğini söz eden Fidan, şu an ise Amerika’nın olmadığı bir denklemde Avrupa’nın seferber ettiği, hem siyasi hem askeri bütün prosedür ve kapasitenin apansızın boşta kaldığını, Amerika denklemden çıkınca Rusya ile baş başa kalan bir Avrupa görüldüğünü, bunun da Avrupa güvenliğinin temellerinin sarsılması demek olduğunu, zira Amerikalılarla oluşturdukları bir güvenlik ittifakı bulunduğunu lisana getirdi.
Ukrayna sıkıntısındaki Amerikan durumu, Trump’ın birinci başta ortaya koyduğu konum, ‘Ruslarla münasebetleri normalleştirmeliyiz, savaşı durdurmalıyız, milyonlarca insanın mevti artık son bulmalı’ konumu bu noktada çok farklı bir ileti gönderiyor Avrupa’ya. Artık Avrupalıların, bu Almanya’daki çıkan seçimden sonra da gördük, kazanan başkan Merz de söyledi. Artık yaza kadar belki Avrupa Birliği yahut Avrupa ülkeleri, öbür bir güvenlik yapısı içinde kendilerini bulmak isteyebilirler, NATO’nun dışında.
Fidan, Türkiye’nin AB üyeliğine ait soruya şöyle karşılık verdi:
Avrupa Birliği’ne ait Türkiye’nin, Cumhurbaşkanı’mız kabine sonrasında da tabir etti, bizim hala resmi olarak görüşümüz AB üyeliğidir. Bu mevzudaki perspektifimiz siyasi irade tarafından değiştirilmedi. Ancak Avrupalıların biliyorsunuz kimlik siyasetlerinden ötürü Türkiye’yi içine almama üzere bir konusu var. Artık yeni devirde, yeni koşullar altında bunu tekrar gözden geçirirler mi? Umarım geçirirler.
“TRUMP’IN GAZZE PLANINI SAVUNAN İKİ ÜLKE ÇIKAR”
Gazze’de ateşkesin sona ermesi ve İsrail’in akınlarına devam etmesi ihtimaline ait değerlendirmesi sorulan Fidan, bunun âlâ olmayacağını belirterek, “Burada olağan ki bilhassa başta Mısır, Ürdün, Körfez ülkeleri olmak üzere bir hal geliştirmeleri gerekiyor. Yani İsrail’e karşı bir tutum geliştirmeleri gerekiyor. Bu haller tolere edilebilir değil” dedi.
Fidan, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze’yi devralma ve Filistinlileri zorla yerinden etme planını Türkiye’nin kabul etmeyeceğini ve bu planın ciddiye alınmaması gerektiğini vurguladı.
Türkiye’nin bu bahisteki tutumunun net olduğunun altını çizen Fidan, “Bunu savunan dünyada herhalde iki ülke çıkar. Bir Amerika, bir İsrail. Onun dışında dünyanın geri kalanı buna karşı” diye konuştu.
Bu planı ‘akıl tutulması’ olarak nitelendiren Fidan, Arap ülkelerinin Gazze’nin tekrar inşası, idaresi, yönetimi ve güvenlik mevzularıyla ilgili bir plan üzerinde çalıştığını tabir etti.
“HAMAS BİR FİKİR”
Fidan, gelecekte Hamas’ın Gazze’deki rolüne ait soruyu Hamas’ın Filistin Devleti’nin altında bulunan başka siyasi partiler gibi meşru bir parti olduğuna dikkati çekerek yanıtladı, şunları söz etti:
Bir direniş hareketi. İşgal olduğu için de silahlı uğraş içinde kendini bulmak zorunda kalan bir hareket. Artık Gazze’nin geleceğinde Filistin İdaresi gelir, birileri gelir orada bir idarede bulunabilirler. Fakat birçok gözlemcinin ve devlet adamının da söz ettiği üzere Hamas yalnızca şahıslardan oluşan bir tertip değil. Hamas bir fikir, Hamas bir ideoloji.
Fidan, Hamas’ın İsrail işgalinin doğurduğu bir ideoloji olduğunu belirterek işgal, aşağılanma, zulüm devam ettiği sürece Hamas’ı odak noktası olarak göstermenin, sorunun kendisini saklamak olduğunu söyledi.
Problemin Filistin topraklarının işgal altında tutulması olduğuna işaret eden Fidan, “Filistinlilerin şayet devleti olur, 1967 sonları içinde yaşadıkları bir alan olur da ‘Biz buna karşın İsrail’e saldıralım’ derlerse işte o vakit Filistinliler en büyük hatası işliyor demektir. Lakin kendileri işgal altındayken, her türlü temel haklarından yoksun bırakılmışken bu beşerler ne yapacaklar? Münasebetiyle bugün Hamas masraf, yarın Hamas’tan daha dirençli, daha savaşkan diğer bir yapı gelir” değerlendirmesinde bulundu.
“ÖLMEK DIŞINDA DERMANI KALMAYAN MİLLET NE YAPSIN?”
Fidan, “Bölge ülkeleri, Türkiye de dahil geleceğiz, biz de bu hususta yardımcı olacağız. Şayet bir ülkeye, siz bir millete devletini veriyorsunuz, topraklarını veriyorsunuz, egemenliğini veriyorsunuz, ona karşın etrafa saldırganlık yapıyorsa o vakit da biz daima birlikte bir ortaya gelir o saldırganlığı bastırırız. Lakin artık işgal altında olan, yıllardır aşağılanmış bir millet. Ölmek dışında öteki bir dermanı kalmayan millet ne yapsın?” dedi.
Sudan’daki gelişmelere ait de Fidan, bu ülkedeki iç savaşın İslam dünyasında görmek istemedikleri bir görünüm olduğunu söyledi.
Fidan, ülkede milyonlarca insanın yerinden edildiğini ve Türkiye olarak buraya insani yardım göndermeye çalıştıklarını belirterek İslam dünyasının bu probleme çok yakından bakması gerektiğini kaydetti, Türkiye’nin dış siyasetinin yapan rolünün çok kıymetli olduğunun altını çizerek, “Cumhurbaşkanı’mız olduğu sürece, bizler olduğumuz sürece hakikaten bu siyasetin hem bölgemize hem dünyaya hayırlar getirdiğine daima inanmışımdır” sözünü kullandı.
