Hama Hristiyanları, 1982’deki Esad katliamında ayrım yapılmadığını belirtti

Suriye’de 1982 yılında Hafız Esad idaresindeki Baas rejimi, Hama kentinde Müslüman Kardeşler Teşkilatı’nı amaç alma mazeretiyle kanlı bir katliama girişti. Lakin bu vahşet yalnızca Müslüman sivillerle hudutlu kalmadı; kentte yaşayan Hristiyanlar da ağır bedeller ödedi. 26 gün süren akınlar sırasında, Hristiyanlara ilişkin binlerce konut, iş yeri ve ibadethane tahrip edildi. Kimi kaynaklara nazaran 5 ila 10 bin Hristiyan hayatını kaybetti.

Hama’nın tarihi yapılarından biri olan ve 5. yüzyılda inşa edilen Seyyidet Duhul Kilisesi, rejim güçleri tarafından tonlarca patlayıcıyla havaya uçuruldu. Tıpkı hücumlarda iki kilise daha yıkıldı. Seyyidet Duhul Kilisesi, fakat 1993 yılında bağışçıların takviyesiyle restore edilebildi.

TANIKLAR ANLATIYOR: “KATLİAMIN İZLERİ SİLİNMEDİ”

Katliamın 43. yılında, Hama’nın Medine Mahallesi’nde yaşayan Hristiyanlarla görüşen AA grubu, bu vahim olayın şahitleriyle konuştu. O devirde bir devlet kurumunda müdür olarak çalışan Cihad Kerbuç, yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:

Ordu kente girdiğinde etrafımız roketatarlarla çevrildi. Gece boyunca patlamalar duyduk, roketler konutlarımızın yakınına düşüyordu. Hayatta kalmak için banyoya saklandık. Sabah olduğunda askerler mahallede arama yapmaya başladı. Bir asker beni tokatladı, başkasıysa boynumdaki haçlı kolyeyi çekip almak istedi. Lakin annemi görünce vazgeçti.

Kerbuç, Hama’da Müslümanlarla her vakit iç içe yaşadıklarını vurgulayarak, rejimin akınlarının hiçbir dini ayrım gözetmediğini belirtti:

Gözaltına alınanlar ortasında din farkı gözetilmedi. Hama’da sadece 6 bin Hristiyan yaşıyordu, bu yüzden Müslümanlara kıyasla daha az kayıp verdik. Lakin bu süreçte Müslüman komşularımızla dayanışmamız daha da güçlendi.

Katliam sırasında insanların feci formda öldürüldüğüne de tanıklık eden Kerbuç, hafızasından silemediği bir anısını şu sözlerle paylaştı:

Neccarin Sokağı’nda yürürken yanmış cesetler ve insan kemikleriyle karşılaştım. Dehşet içinde oradan uzaklaştım, diğer bir sokağa girdim ancak her yerde tanklar vardı. Miftah ailesine ilişkin binanın önüne geldiğimde ise iki ceset gördüm. O imajlar zihnimden asla silinmeyecek.

“BİRÇOK KİŞİNİN KANINA GİRDİLER”

Saint George Ortodoks Rum Katedrali Başrahibi Arşmandrid Sefroniurs da 1982’de yaşananların sistematik bir atak olduğunu tabir etti. O devirde çocuk yaşta olan Sefroniurs, rejimin kentteki tüm sivilleri amaç aldığını ve halkın 43 yıl boyunca kaygıdan konuşamadığını belirtti:

“İnsanlarla inatlaşarak birçok kişinin kanına girdiler. Beşerler hâlâ bu hücumları nefretle anıyor.”

Sefroniurs, kiliselerin şuurlu bir halde bombalandığını ve yağmalandığını lisana getirerek, şu ayrıntıları paylaştı:

Tarihi kilisemizi iki kere patlatıcılarla havaya uçurdular. İçindeki altın ve gümüş mumluklar kayboldu, kilisenin mimari yapısını bozdular. 150 tarihi modülden geriye yalnızca 20’si kaldı. Ayrıyeten, kiliseye ilişkin birçok arsa rejim güçleri tarafından gasp edildi.

1982 HAMA KATLİAMI: BİR KENTİN YOK EDİLİŞİ

1982’nin Ocak ayı sonunda, Hafız Esad idaresi, Müslüman Kardeşler’e yönelik operasyon mazeretiyle Hama’yı kuşattı. Kent, topçu birlikleri ve tanklarla çevrildi. 2 Şubat’ta Rıfat Esad komutasındaki birlikler, kenti evvel havadan bombaladı, akabinde ağır topçu atışlarıyla yerleşim alanlarını amaç aldı.

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) datalarına nazaran, Hama Katliamı sırasında yaklaşık 40 bin sivil öldürüldü. Katledilenlerin nerelere gömüldüğü bilinmezken, 17 binden fazla kişinin rejim güçlerince alıkonulduğu ve bir daha kendilerinden haber alınamadığı bildirildi. Birçoklarının Humus’taki Tedmur Hapishanesi’ne götürüldüğü ve infaz edildiği düşünülüyor.

Saldırılar sırasında Hama’nın tarihi mahalleleri büyük ölçüde tahrip edildi. El-Barudiyye, el-Başuriyye, el-Emiriyye ve Manah mahallelerinin yüzde 80’i yok oldu. Mescitler, okullar ve fabrikalar alıkoyma merkezlerine dönüştürüldü. Toplamda 88 cami ve 3 kilise rejim ataklarında yıkıldı yahut ziyan gördü.

ULUSLARARASI SESSİZLİK VE ADALET ARAYIŞI

Katliamın üzerinden yıllar geçmesine karşın, olayın sorumluları hiçbir vakit adalet karşısına çıkarılmadı. Cihad Kerbuç, memleketler arası toplumun bu fecî katliama kayıtsız kaldığını şu sözlerle lisana getirdi:

Birleşmiş Milletler ve Avrupa ülkeleri ne yaptı? Hiçbir şey. Hama’daki kayıplar için hiçbir dayanak sağlamadılar. Yalnızca birkaç kişiyi siyasi mülteci olarak kabul ettiler. Ölenler için hiçbir adalet sağlanmadı.

Bu acı dolu olayın şahitleri, geçen 43 yıla karşın hafızalardaki izlerin silinmediğini, yaşananların unutulmasına müsaade vermeyeceklerini vurguluyor.