Cumhuriyet bugün 101’nci yaşını kutluyor…

Geride kalan 101 yılda sanayı ve teknoloji alanında kıymetli değişimler yaşandı.

Cumhuriyet’in birinci yılları birçok alanda olduğu üzere sanayi alanında da imkansızlıklar ve yetersizlikler barındırıyordu.

MİLLİ SANAYİ İÇİN TEŞEBBÜSLERDE BULUNULDU

Buna karşın, yerli üretim anlayışıyla ulusal endüstrinin gelişimi ismine teşebbüslerde bulunuldu.

Yeni sanayi kollarının kurulması, rekabetçi bir endüstrinin oluşması, yabancılara yönelik kapitülasyonların kaldırılması, endüstrinin teşvik edilmesi tarafında gelişmeler yaşandı. 1927 yılında çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu ile ulusal yatırımlar desteklendi.

“Beş Yıllık Sanayi Planı” doğrultusunda ham unsuru yurt içinde yer alan demir, kağıt, pamuk alanları desteklenirken, savunma sanayi alanında teşebbüslerde bulunuldu.

UÇAK FABRİKASI AÇILDI

Örneğin, Ankara’da bakım-onarım atölyesi açıldı. Haliç’te tamamı yerli sermayeden oluşan Türkiye’nin birinci özel dal savunma sanayi fabrikası kuruldu. Türk Hava Kurumu tarafından Ankara’da uçak fabrikası açıldı.

Ancak, 1923 tarihinden itibaren başlayan ulusal atılımlar, İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla ve güçlü bir siyasi iradenin olmaması nedeniyle son buldu. Bu süreçte, çok sayıda teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı. 1941’de kurulan THK Uçak Fabrikası 9 yıllık faaliyetinin sonunda iflasa sürüklendi.

MİLLİ ÜRETİM YAPANLAR CEZASIZ KALMADI

Vecihi Hürkuş’un ürettiği uçağa sertifika verilmezken, uçuşları müsaadesiz olduğu için cezalandırıldı.

Bir pilotaj kusuru sonucu oluşan kaza münasebet gösterilerek uçak siparişleri iptal edilen Nuri Demirağ’ın, uçak bombası üretirken soba üreticisi haline gelmek zorunda bırakılan Şakir Zümre’nin mukadderatı de farklı olmadı.

SAVUNMA ENDÜSTRİSİ DÖNEMİ

1960 yılında başlayan planlı kalkınma periyoduyla endüstrileşmeye verilen değerle OSB’lerin kurulması ve Anadolu’ya yayılması hedeflendi ve birinci OSB 1962’de Bursa’da kuruldu. Türkiye’de 2002’de 192 OSB varken bu sayı bugün 389’a çıktı.

1974’teki Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Türkiye’ye karşı uygulanan ambargo ile ulusal savunma endüstrisinin kıymeti tekrar kavrandı.

Bu alanda geçirilen hazırlık süreci sonrası 1985’te Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığının (SSB) temellerini oluşturan Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme Yönetimi Başkanlığı (SaGeB) kuruldu.

1985-2004 periyodu Türk savunma endüstrisi açısından sanayinin kuruluş periyodu olarak kabul edildi.

Bu periyotta altyapı yatırımlarının akabinde yetişmiş insan gücü ve teknoloji açığını kapatmak hedefiyle Türk savunma endüstrisi şirketleri alt yüklenici olarak montajla başlayıp, lisans altı üretim ve çok uluslu projelere paydaşlık üzere usullerle kısa müddette büyük gelişme kaydetti.

ÖNEMLİ FABRİKALAR KURULDU

Türkiye, bu gelişimi sağlamak için dünyanın en büyük savunma sanayi ithalatçılarından biri olmak durumunu avantaja çevirerek ithalat yapacağı şirketlere “yerli katkı mecburiyeti” getirdi, gelişen Türk savunma endüstrisi için devamlılık sağlayan bir iş hacmi ve teknoloji transferi sağladı.

Daha sonra Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) oluşturuldu. Vakfın bünyesi içerisinde birinci basamakta kurulan ASELSAN, HAVELSAN, TUSAŞ (TAİ-TEİ), İŞBİR, ASPİLSAN ve 1988 yılında kurulacak ROKETSAN ile Türk savunma endüstrisinin sürükleyici gücü haline geldi.

ABD merkezli dünyanın en itibarlı savunma sanayi listesi kabul edilen “Defense News Top 100″deki Türk şirketi sayısı 4’e yükseldi. Bu şirketler ortasında ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN ve Askeri Fabrika ve Tersane İşletme AŞ (ASFAT) yer aldı.

DÜNYANIN İHA VE SİHA MERKEZİ

Savunma endüstrisinde dünyanın öncü ülkeleri ortasında yer alan Türkiye, çağın savaş paradigmalarını değiştiren İHA ve SİHA’larını birçok ülkeye ihraç eder hale geldi.

Donanmasını TCG Anadolu ile güçlendiren Türkiye, Hürkuş’u, Atak’ı, Anka’yı geliştiriyor, Bayraktar TB2, Akıncı, Kızılema ve Kaan ile dost ve müttefik ülkelerine inanç sağlamaya devam ediyor.

Türkiye’nin, 60 yıllık düşü, ülkenin yerli ve ulusal arabası Togg da milletin hizmetine sunulurken, aracın bütün dünya ülkelerine ihraç edilmesi planlanıyor.

MİLLİ TEKNOLOJİ ATAĞI DÖNEMİ

Teknolojik yetkinliklerini üst düzeylere çıkarmak, “Tam Bağımsız Türkiye” amacı açısından hayati ehemmiyet taşırken, bu noktada, başarılı bir kalkınmanın anahtarının kritik teknoloji ve eserleri ulusal imkanlarla tasarlamak, geliştirmek ve üretim kabiliyetlerini en yüksek düzeye taşımaktan geçtiği fark edildi.

Geride bırakılan 20 yılda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde birçok alanda büyük atılımlar gerçekleştirilirken, kritik teknolojilerde “Tam Bağımsız Türkiye” anlayışıyla, “Milli Teknoloji Hamlesi” vizyonu ortaya konuldu.

“Milli Teknoloji Hamlesi” ile ileri teknoloji eserlerinin yerli imkanlarla üretimi, Türkiye’nin kalkınma seyahatinde bir sıçrama oluşturmak, sanayi ve teknoloji alanlarının bütüncül bir yaklaşımla ele alınması ve topyekün bir seferberlik ruhuyla ulusal özgüvenin harekete geçirilmesi hedeflendi.

Ülkenin global rekabet gücünü artıracak, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığı temin edecek ve kritik teknolojilerde atılım yapacak siyasetlerin bir bütün olarak uygulanmasına karar verildi.

Savunma endüstrisinde kaydedilen muvaffakiyetin, endüstrinin öteki dallarına de rol model olacak nitelikte yayılması, dijitalleşen dünyada, pazar olan değil yüksek teknoloji ve katma kıymet üreten öncü Türkiye için “2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi” hazırlandı.

UZAY SEYAHATİ BAŞLADI

TEKNOFEST, Ulusal Teknoloji Atılımı, Sanayi ve Teknoloji Stratejisi ve Deneyap atölyeleriyle daha fazla görünür hale gelen Türk endüstrisinin üretim ve gelişim süreci yeni bir eşiğe geldi.

TEKNOFEST’ler tertipleriyle savunma endüstrisindeki atılımlar vatandaşlara ve dünya kamuoyuna yakından tanıtılmaya başlandı. “Bir çocuk gelsin bir uçağa dokunsun” sloganıyla çıkılan yolda, savunma ve uzay endüstrisinin gereksinimini karşılayacak nitelikli insan gücünün oluşturulması sağlandı.

Araştıran, geliştiren ve üreten gençlik için 81 kentteki 125 Deneyap teknoloji atölyesinde 11 yaşından itibaren özel yetenekli gençler tespit edilerek bilimle teknolojiyle buluşturuluyor.

İLERİ TEKNOLOJİYLE BULUŞULDU

İnsansı yapay zeka, gelişmiş sesli sistemler, uç yapay zeka, dijital gerçeklik, 5G, otonom araçlar, akıllı konut ve kentler yeni teknolojik dönüşümün birer kesimi olarak öne çıktı.

Uzay alanında da kıymetli ülkelerden biri olmak ismine uğraş gösteren Türkiye, “uzaydaki gözü” birinci yerli ve ulusal yüksek çözünürlüklü yer müşahede uydusu İMECE ile uzaydan imaj alma muhtaçlığını gidermeye başladı.

Çağın gereklerine uygun hareket etmeye çalışan ülke, paradigma değişimlerini yakalarken, Türkiye’nin global bir üretim üssü haline dönüştürme amacıyla ilerleyişi sürüyor.

Milli Uzay Programı kapsamında birinci Türk uzay yolcusunu 2024 yılında uzaya göndermeye hazırlanan Türkiye, Ay Misyonu çerçevesinde Ay’a kendi geliştirdiği ve ürettiği uzay aracıyla erişmeyi hedefliyor.

İHRACATTA DA REKORLAR GELDİ

Yatırımıyla üretimiyle, istihdamıyla, ihracatıyla Türkiye’nin kalkınmasının lokomotifi olan Türk endüstrisinin geçen yıl gerçekleştirilen 245,6 milyar dolarlık rekor ihracatının yüzde 95’i imalat endüstrisi alanında yaşandı.

Bununla birlikte, savunma ve havacılık ihracatı 2002’de yalnızca 248 milyon dolarken 2022’de 4,5 milyar dolar seviyesine erişti.

2023’te ise Türkiye’nin savunma ve havacılık ihracatının 5,5 milyar doları aşması bekleniyor.

İnşa edilen AR-GE ve inovasyon ekosistemiyle Türkiye bugün beyaz eşya, ticari araç, güneş paneli ve çimento üretiminde Avrupa’da 1’inci sırada bulunuyor.

GELECEK TEKNOLOJİ ÜRETİM PLANLARI

Türkiye, 100 yılın sonunda, karada Arktik dahil ayak basılmadık yer bırakmazken, uzayda da faaliyet gösteren ülkeler ortasına girdi.

Otomotiv başta olmak üzere, coğrafik pozisyonu prestijiyle çeşitli stratejik bölümlerin de üretiminin yapıldığı bir ülke haline gelen Türkiye, bu alanda çeşitliğini artırmak üzere ülkelerle işbirliğini geliştirmeye devam ediyor.

Türkiye’yi yatırım, üretim, istihdam ve ihracat odaklı siyasetlerle geliştirip kalkındırma sürecinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da kritik teknolojilerde bağımsızlık, ileri teknoloji ihracatını hedeflenen seviyelere çıkarabilmek, katma bedelli üretimi daha yaygın hale getirebilmek ve kesinlikle nitelikli istihdam siyasetlerini hayata geçirmek üzere çalışmalarını sürdürüyor.

Gelecek periyotta 5G teknolojilerinden uçan akıllı mobilite sistemlerine, yüksek süratli trenden bataryaya, güneş gücünden rüzgar türbinlerine, biyoteknolojik ilaçlardan akıllı tıbbi aygıtlara, endüstriyel robotlardan teknolojik besine, finansal teknolojilerden yeni kuşak uydu teknolojilerine kadar, birçok alanda büyük atılımlar gerçekleştirilmesi planlanıyor.