Dışişleri Bakanı Fidan: Suriye’de Türkiye’ye yakın gruplara ‘milli orduya katılın’ dedik
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suudi Arabistan merkezli Asharq News televizyonuna gündemi kıymetlendirdi.
“TÜRKİYE’YE YAKIN KÜMELERE DEDİK Kİ ‘GİDİN ULUSAL ORDUYA KATILIN’ “
Güncel bölgesel ve global gelişmelere ait değerlendirmede bulunan Fidan, Suriye’de silahlı kümelerin tek bir ordu çatısı altında toplanması ve tek bir yasal devlet organının silah taşıma ve güç kullanma yetkisi olması gerektiğini belirterek şöyle dedi:
“80 binden fazla silahlı ögenin olduğu Türkiye’ye yakın kümeler var. Biz bunlara hiç düşünmeden dedik ki gidin ulusal orduya katılın, ulusal ordunun modülü olun ve ülkede bir düzensizlik çıkmasına müsaade vermeyin. Umarım güneydeki kümelerde, Suveyda ve Dera’da birebir şey olur.”
“BİZİM YAŞADIĞIMIZ COĞRAFYALARIN MUKADDERATI BU OLMAMALI”
Bakan Fidan, yabancı güçlerin bölgeye çok aşırı biçimde müdahale etmesinin, aşikâr devletlerin kendi ülke çıkarlarını değil de öteki ülkelerin çıkarlarını savunmasının ve öteki ülkeler ismine hizmet etmesinin Suriye’deki üzere sonuçlar doğurduğunu söz etti.
“Yoksa evvelki periyoda baktığımız vakit savaş var, bölünme var, istikrarsızlık var, yerinden edilen milyonlarca insan var. Maalesef bizim yaşadığımız coğrafyaların bahtı bu olmamalı. Müslümanların, Arapların, Türklerin, Farsların yaşadığı coğrafyanın yazgısı artık değişmeli. Ben bu değişimin inşallah bütün bölgede başlamış olduğunu düşünüyorum.”
“SURİYELİLER BİZİM KARDEŞİMİZ”
Fidan, Suriye’deki yeni idarenin yalnızca Türkiye’yle değil, bütün ülkelerle uyum arayışı içinde olduğuna işaret ederek, Türkiye olarak Arap Birliği, Körfez ülkeleri, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Avrupa Birliği (AB), ABD ve başka bölgesel ve global teşkilatlarla Suriye’nin yine kalkınması için neler yapılabileceğine odaklandıklarını lisana getirdi.
Başta Suudi Arabistan, BAE, Katar, Mısır, Türkiye ve Ürdün olmak üzere bölge ülkelerinin büyük rol oynadığına dikkati çeken Fidan, AB’nin de rolü olduğunu ve dün Avrupa Birliği Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ı Ankara’da konuk ettiğini anımsattı.
Fidan, ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımların bir kısmını kaldırdığını ve AB’nin de ilerleyen günlerde bir kısmını kaldıracağını umduğunu kaydederek, Türkiye’nin de ulaştırma, güç ve sıhhat üzere alanlarda çabucak yardımlara nasıl başlanabileceğine dair kendi içerisinde bir uyum düzeneği kurduğunu anlattı.
Suriye ile Türkiye ortasında 911 kilometrelik bir hudut bulunduğuna işaret eden Fidan, “Suriyeliler kardeşlerimiz bizim. Oranın (Suriye’nin) olağan istikrarlı olması, ekonomik kalkınmasının yeterli olması, nizamlı olması bizim için de hayati derecede değerli. Şu anda hem Türkiye’nin uğraşları hem memleketler arası ortaklarımızla ortaya koyduğumuz gayretler meyvesini inşallah verecek.” dedi.
“SURİYE’DE ASLA TERÖRİZME YER VERİLMEMESİ GEREKİYOR”
Fidan, Suriye’deki yeni idareden beklentilere ait, şunları kaydetti:
“Suriye’deki yeni idarenin artık bölge için bir tehdit teşkil edecek yapıda olmaması, terörizme asla yer verilmemesi DEAŞ ve PKK başta olmak üzere. Ülkedeki azınlıklara düzgün muamele edilmesi, kapsayıcı bir hükümet kurulması ve ülkenin toprak bütünlüğünün, siyasi egemenliğinin tam olarak sağlanması. Bu koşullar üzerinde memleketler arası toplum ve bölge ülkeleri olarak biz anlaştık ve bu taleplerimizi Suriye idaresine ilettik. Şu anda hangimiz gidersek gidelim tıpkı şeyleri konuşuyoruz. Suriye’den bizim beklentimiz bu. Temel prestijiyle evvelki rejimden de biz bunu bekliyorduk.”
Türkiye dahil hiçbir ülkenin özel olarak yeni idareye talep iletmediğini aktaran Fidan, Suriye halkının güzelliğini sağlayacak, bölge ülkelerinin de istikrarına ve güvenliğine katkı verecek bir idare ve davranış beklediklerini tabir etti.
“SUUDİ ARABİSTAN VE TÜRKİYE’NİN SURİYE KONUSUNDA GÖRÜŞ AYRILIĞI YOK”
Fidan, Suudi Arabistan ile Türkiye ortasında Suriye bağlamında yapılan uyumu Akabe, Kahire ve Riyad’ta düzenlenen toplantılarla en üst düzeye çıkardıklarını belirterek, “Suudi Arabistan ile Türkiye’nin Suriye’deki yeni idareden beklenen şeyler, konular ve yapılması gerekenler konusunda hiçbir farklılığı yok, görüş ayrılığı yok.” dedi.
Suudi Arabistan ve Türkiye’nin tarihî kardeş olan iki ülke olduğuna işaret eden Fidan, bunu çağdaş vakitte nasıl ileri taşıyacaklarının, bundan nasıl daha fazla istifade edebileceklerinin, iki ülke güvenliğine ve refahına daha fazla nasıl katkıda bulunabileceğinin arayışında olduklarını söz etti.
Fidan, bilhassa Gazze krizi sırasında Suudi Arabistan ile Türkiye’nin Temas Kümesi içerisinde ve dışında nitekim harika bir uyumu ve beraberliği olduğunu vurgulayarak, ayrıyeten bunun için teşekkür etti.
“ABD İLE PROBLEMLİ OLAN HUSUSLARDAN BİRİ SURİYE’DEKİ AMERİKAN POLİTİKASI”
ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasına ait Fidan, yeni periyotta de Trump idaresiyle en üst seviyede yakın çalışmalara devam edeceklerini kaydederek şöyle konuştu:
“Amerikan idaresiyle uzun yıllara dayanan münasebetlerimiz var fakat her hususta tıpkı düşünmüyoruz. Bilhassa bölgesel sıkıntılarda farklı olduğumuz hususlar var. Lakin yetişkin, olgun devletlerin takip etmesi gereken bir hareket şekli var. O da problemli bahisleri parantez içine alıp düzgün olan mevzuları devam ettirmek gerekiyor. Amerika’yla da bizim problemli olan konularımız var. Bunların başında Suriye’deki Amerikan siyaseti geliyor.”
“AMERİKA ‘BENİM İŞİM DEAŞL’A GAYRET ETMEK’ DEDİ'”
Fidan, bu Suriye politikasının eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde başladığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
“Amerika, Suudi Arabistan, Türkiye üzere ülkeler Suriye muhalefetine dayanak verirken en başından itibaren, daha sonra Amerika dedi ki ben muhalefete takviye vermeyeceğim, benim işim DEAŞ’la uğraş etmek olacak dedi ve kavramı değiştirdi. O vakit olağan bir ton jeopolitik krizi de beraberinde tetiklemiş oldu bilmeden. Bunu yaparken de o denli bir halde yaptı ki öbür bir terörist örgütü aldı. PKK/PYD’yi DEAŞ’la savaşmak ve DEAŞ’lı mahkumları mahpusta tutmak üzere kullandı. Biz dedik ki Amerika’ya bu yanlış, bunu öteki türlü de yaparız. Bilhassa Türkiye’nin ulusal güvenliğine muazzam bir tehdit oluşturuyor bu ve siz bunu biliyorsunuz.”
“PKK’NIN UZANTISIYLA SURİYE’DE BU TÜRLÜ BİR İŞ YAPIYOR OLMANIZ ÇOK HAYRA ALAMET DEĞİL”
Terör örgütü PKK’nın ABD tarafından da terör örgütü olarak tanındığını ve uzun yıllardır PKK başkanlarının başına 5’er milyon dolar para mükafatı konulduğunu aktaran Fidan, “Böyle bir gerçeklik varken, sizin PKK’nın uzantısıyla Suriye’de bu türlü bir iş yapıyor olmanız çok hayra alamet değil. Obama bunun süreksiz olduğunu söylemişti. Sonra Trump geldi. Trump bunu kaldırmak istedi çok samimi bir halde birkaç kez lakin Amerika’nın o dönemki idaresindeki birtakım ögeler buna direndiler.” sözlerini kullandı.
Fidan, Trump’ın birçok mevzuda ABD sistemi tarafından “oyalandığını” gördüğü için yeni periyotta kendisinin iradesini ve talimatlarını harfiyen hayata geçirecek yeni takımlar atadığını kaydederek, yeni devirde hem Suriye konusunda hem terörle uğraş konusunda hem bölge ülkelerinin güvenliği konusunda en üst seviyede anlayış birliğine ulaşmayı umduğunu ve bunun için çalışacaklarını lisana getirdi.
“SURİYE’DE SİLAHLI KÜMELER TEK BİR ORDU ÇATISI ALTINDA TOPLANMALI”
Suriye’deki yeni idarenin önündeki en değerli belgelerden birinin tüm tarafların anlaşabilmesi olduğuna işaret eden Fidan, “Ülkedeki silahlı kümelerin artık tek bir ordu çatısı altında toplanması ve tek bir legal devlet organının lakin silah taşımaya ve güç kullanmaya yetkili olması. Bütün çağdaş devletlerde olması gereken budur. Birden fazla silahlı kümenin, silahlı ögenin olması farklı otoritelere bağlı, bu iç savaşın bir yeri demektir, bu kabul edilebilir bir bahis değil.” dedi.
Fidan, bu kümelerin yeni periyotta ulusal ordu altında bir ortaya gelmesinin değerli olduğunun altını çizerek, Türkiye’nin en üst seviyedeki yapan tesirini kullandığını söyledi.
İsrail’in Suriye’ye yönelik siyasetlerine ve faaliyetlerine ait Fidan şu cümleleri kurdu:
“İsrail’in Suriye’de İran ve İranlı milisler varken ortaya koyduğu siyasetin münasebetleri ile şimdiki siyasetin münasebetleri ortasında bir tenakuz var. Bir evvelki siyasetin bir yeri vardı, bunu anlatıyordu fakat şu anda o taban kalmadı. Bunun olmadığı bir devirde ve yeni idare ‘biz kimse için tehdit olmayacağız’ demesine karşın İsrail’in Suriye’de bir kara işgali başlatması, belirli noktalara kadar ilerlemesi, buralara askeri öge getirmesi, buralarda üs açması alışılmış ki bir provokasyon olarak nitelendirilir.”
Fidan, İsrail’in bu yaklaşımının askeri ve siyasi olarak tehlikeli olduğuna dikkati çekerek, başta bölge ülkeleri olmak üzere Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, Türkiye ve Irak’ın buna karşı çıktığını ve karşı çıkmaya da devam edeceğini vurguladı.
“SURİYE’DE BÜTÜN ETNİK KÜMELER EŞİT VATANDAŞ OLARAK YER ALMALI”
Suriye’deki yeni idarenin tıpkı başka silahlı kümelere yapıldığı üzere PKK/YPG’ye silahları bırakması için davette bulunduğunu anlatan Fidan şunları söyledi:
“Bizim burada beklentimiz bütün etnik kümelerin; Kürtlerin, Türklerin, Yezidilerin, Hristiyanların, Arapların, Sünnilerin, Şiilerin, Alevilerin, Nusayrilerin kendi kültürlerini yaşarken tıpkı vakitte eşit vatandaş olarak Suriye toplumunda yerini almaları. Bunu mümkün kılacak bir sistemin alışılmış olmasını biz istiyoruz açıkçası. Artık bu yeni idare de bunu yapmak istiyor. Bu olurken YPG’nin silahlarından vazgeçmiyorum demesi kabul edilebilir bir durum değil. Bu şu anda Suriye’nin kendisi için bir sorun.”
Fidan, milletlerarası kamuoyunun önüne terör örgütü PKK/YPG’nin Suriye’deki elebaşı Mazlum Abdi (Kobani) kod isimli Ferhat Abdi Şahin’in çıkartıldığını belirterek, “Bu adam aslında PKK’nın bir alt organının yöneticisi. Bunun üstünde Suriye’de PKK yöneticileri var. Sabri Ok var, Fehman Hüseyin var. Birisi siyasi bahislere bakıyor, birisi askeri mevzulara bakıyor, PKK yöneticileri. Ferhat Abdi Şahin’in bunların müsaadesi olmadan rastgele bir karar vermesi, adım atması mümkün değil. Hasebiyle Suriye’de yeni periyotta bir terör örgütünün bu formda faaliyet gösteriyor olması kabul edilemez.” tabirlerini kullandı”
“GEREKİRSE TÜRKİYE OLARAK BİZ BU HUSUSTA TAKVİYE VERMEYE HAZIRIZ”
Bu terör örgütünün ABD tarafından DEAŞ mahkumlarına “gardiyanlık yapmak için istihdam edildiğine” dikkati çeken Fidan, şunları kaydetti:
“Şimdi DEAŞ mahkumlarının hapishanelerde kalmalarını sağlayacak, YPG’nin de terör faaliyetinden vazgeçmesini sağlayacak ve Kürtlerin de hakkını koruyacak bir denkleme gereksinimimiz var. Biz bu denklemi biliyoruz. Nedir bu denklem? Bu denklem, birincisi YPG silahlarını bırakacak, Şam’daki yeni idare çabucak hapishaneleri ve kampların idaresini devralacak. Gerekirse Türkiye olarak biz bu hususta dayanak vermeye hazırız, biz ve öbür ülkeler, hiçbir sorun yok. Amerika’nın esasen önceliği DEAŞ mahkumlarının dışarı çıkmaması. Onun sağlanması gerekiyor. Onun dışında da silahlı kümelerin artık silahlarını tasfiye etmesi fakat oradaki öbür etnik kümelerin da kültürel haklarını kullanması gerekiyor. Bunun formülü çok kolay.”
Esed rejiminin devrilmesinin akabinde Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönme ihtimallerine ait Fidan, “Suriyeli kardeşlerimiz bizim burada konuklarımız, temel itibariyle biz onlara gidin demeyiz. Bu bizim kültürümüzde de yok, devlet siyasetimizde da bu türlü bir şeyimiz yok. Ancak Suriye’de onların dönmesini mümkün kılacak ortamların olması için çalışıyoruz. Suriye’deki yeni hükümet de çalışıyor, memleketler arası toplum da buna çalışıyor.” dedi.
Fidan, yalnızca Türkiye’de değil, birçok yerde 10 milyondan fazla yerinden edilmiş Suriyeli olduğuna işaret ederek, bu insanların kendi topraklarına dönmesi gerektiğini ve böylelikle Suriye iktisadının, toplumsal ve kültürel hayatının yine canlanabileceğini söz etti.
Zamanla Suriye’deki kaideler düzeldikçe şu anda azar azar başlayan geri dönüşlerin daha yüksek ölçüde olacağını gördüğünü lisana getiren Fidan, buna ait çok fazla emare olduğunu belirtti.
“SURİYE’DE OLANLAR İRAN-TÜRKİYE ALAKALARINI İLERİ GÖTÜRMEK İÇİN BİR FIRSAT”
Esed rejiminin düşmesinin akabinde Türkiye ve İran ortasındaki münasebetlerin durumuna dair Fidan, Türkiye açısından ikili ilgilerin çok olumlu tarafta etkilenmesi gerektiğini lisana getirerek, Suriye’de İran ve Türkiye’nin karşı kutuplardaki duruşlarının artık ortadan kalktığına dikkati çekti.
Fidan, İran’ın artık Suriye’de olmadığına işaret ederek, şunları kaydetti:
“Dolayısıyla Türkiye için olumsuzluk üreten bir ortamın da kesimi değil. Münasebetiyle Suriye, aramızdaki ihtilaflı bir alan olmaktan çıktı. Her ilgide ihtilaflı belge sayısını azalttığınız vakit olumluluk daha fazla yükselir. Ben bunun iki ülke ilgilerini daha da ileri götürmek için bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Birebir vakitte İran’ın bölgedeki hem komşuluk bağlarını hem dış siyasetini tekrar resetlemek için, programlaması için bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyorum. Ve İran’ın yöneticilerinin bu yeni fırsatı kullanmak istediklerini açıkçası değerlendiriyorum. Suriye’deki olaylar bir negatif öge üzere gözükse de İran ve İran halkı için, temel prestijiyle hani ayette olduğu üzere; sizin şer zannettiğiniz şeylerde hayır, hayır zannettiğiniz şeylerde şer vardır hususu.”
“RUSYA, SURİYE’DEKİ YENİ İDAREYLE EŞİTLİKÇİ VE SAYGIN BİR BAĞLANTI BAŞLATMAK İSTİYOR”
Fidan, birkaç gün evvel Suriye konusunda Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştüklerini anımsatarak, Lavrov’un yeni devirde Suriye’yle eşitlikçi ve saygın bir bağlantı başlatmak istediğini söylediğini aktardı.
Bu noktada Rusya’nın Türkiye’nin olumlu katkısını da beklediğini kaydeden Fidan, Rusya’nın yeni devirde Suriye’yle yeni bir bağlantı başlatmak istediğini ve bunun Rusya’nın aşikâr dış siyaset tercihlerindeki esnekliği ve stratejik atak kabiliyetini de gösteren bir konu olduğunu lisana getirdi.
Fidan, Rusya’nın evvelki durumun açmazlığını görüp, ondan bir an evvel çıkıp yeni periyoda ait bir adaptasyon sürecine girdiğine ve yeni idareyle çabucak alakalarını geliştirmeye çalıştığına işaret ederek, “Tabii bu onların talebi olur, yeni idare de bu talebi kıymetlendirir, yani sahiden iki yetişkin devletin yapması gereken formda münasebetlerini sürdürürler. Her iki devletin egemenliğine, çıkarlarına uygun olduğu sürece bu tipten bağlantılar yapan olarak görülebilir.” dedi.
TRUMP RADİKAL DEĞİŞİKLİKLERLE VAZİFESİNE BAŞLADI
Trump periyodunda ABD ile Türkiye ortasındaki münasebetlerin gidişatına dair Fidan, Trump’ın son derece radikal değişiklikleri öneren bir iç siyaset ve dış siyaset gündemiyle iktidara geldiğini ve birinci günde imzaladığı Başkanlık Kararnameleriyle çok büyük değişikliklerin de habercisi olduğunu lisana getirdi.
Fidan, bundan sonra bunun AB’ye, Çin’e, Rusya’ya, Körfez ülkelerine, Afrika’ya, Kuzey Amerika’ya, Güney Amerika’ya bakan yönleri olduğu gibi Türkiye’ye ve bulunduğu coğrafyaya da bakan yönü bulunduğunu ifade etti.
Türkiye’nin hem global öbür davranış şekillerini da inceleyerek yeni devirde daha uyumlu, verimli ve işbirliğini ilerleten bir dış siyaset beraberliğini hedeflediğini vurgulayarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da görüşünün bu tarafta olduğunu kaydetti.
Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump ile yakın bir başkan münasebeti olduğuna işaret ederek, “Liderden başkana diplomasi her vakit için daha kestirme bir yol oluyor. Bizim üzere işi dış bağlantılar olan bakanların ve başka siyasalların önünü de açıkçası açıyor.” dedi.
“FİLİSTİN’DE DRAMIN BİTMESİ İÇİN İKİ DEVLETLİ TAHLİL BİR AN EVVEL HAYATA GEÇMELİ”
İsrail ile Hamas ortasında sağlanan ateşkese ait Fidan, “Bu ateşkes çok evvelce olması gereken bir ateşkesti. Biliyorsunuz 50 bin (çoğu) suçsuz bayan ve çocuğun şehadetiyle sonuçlanan bir katliamdan, bir soykırımdan bahsediyoruz. Bunun çok evvel olması gerekiyordu. 2 milyona yakın insan da evsiz bırakıldı.” sözünü kullandı.
Fidan, ateşkesin Filistin dramının bitmesinin yalnızca birinci etabı olduğuna dikkati çekerek, “Bunun tekrar etmemesi için, bu savaşın, bu yıkımların devam etmemesi için, biz en baştan beri söylüyoruz, olması gereken, iki devletli tahlilin bir an evvel hayata geçmesidir. İki devletli tahlilin olmadığı, Filistinlilere onurlu bir devletin, egemenliğin ve hayat hakkının verilmediği bir coğrafyada bu tipten krizlerin belirli aralıklarla tekrar edeceğini öngörmek olağan ki olağan bir şey diye düşünüyorum.” diye konuştu.
